Α' ΤΟΜΟΣ

Ο μεταφραστής Νικόλαος Δραγούμης: κοινωνικός αναμορφωτής

191

θεί αυτοτελώς ή σε ειδικού τύπου περιοδικό, το οποίο δεν κυκλοφορεί στη

Ελλάδα.

Το έργο του Sue κυκλοφορεί αυτοτελώς σε δέκα τόμους το 1861.

Πιθα-

νολογώ πως λόγω της έκτασής του δεν προσφερόταν να κυκλοφορήσει ως

παράρτημα της

Πανδώρας

. Παρά την έντονα περιπετειώδη του δράση, για

την οποία και αγαπήθηκε, η σαφής θέση του μυθιστορήματος ενάντια στον

θρησκευτικό φανατισμό και υπέρ μιας θρησκευτικής ανοχής το καθιστούσαν

μεταφράσιμο από τον Δραγούμη. Τέλος, το

Εγκόλπιον του Εργατικού Λαού ή

Συμβουλαί προς τους χειρώνακτας

, το οποίο επεξεργάστηκε σε μεγάλο βαθμό

ο μεταφραστής για να το καταστήσει χρήσιμο στην ελληνική πραγματικότη-

τα, εντάσσεται στο πλαίσιο των διδακτικών έργων που δεν απευθύνονται στις

γυναίκες ή στα παιδιά, αλλά στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα.

Το έργο

είναι ένα από τα πρώτα επιμορφωτικά εγχειρίδια της εποχής.

Έχοντας δει συνοπτικά το εκτενές μεταφραστικό έργο του Νικολάου Δρα-

γούμη μπορεί κανείς να οδηγηθεί σε κάποια συμπεράσματα: Πρώτον πως ο

Νικόλαος Δραγούμης έχει να επιδείξει ένα πολύ πλουσιότερο μεταφραστικό

έργο από ό,τι του έχει αναγνωρίσει ακόμη και η πρόσφατη βιβλιογραφική

έρευνα. Συγκεκριμένα, στην εισαγωγική μελέτη της βιβλιογραφίας Κ. Γ. Κασί-

νη ο Δραγούμης αναφέρεται ως ο τρίτος σε αριθμό βιβλιογραφικών μονά-

δων μεταφραστής για τον 19ο αιώνα, με 45 καταγραφές.

Η έρευνα για την

παρούσα εργασία αποκάλυψε έναν αριθμό μεταφρασμένων έργων που δεν του

αποδίδονται, ανεβάζοντάς τον στη δεύτερη θέση, με 70 καταγραφές, μετά τον

γνωστότερο μεταφραστή του αιώνα Ιωάννη Ισιδωρίδη Σκυλίσση. Ακόμη αξίζει

να παρατηρήσει κανείς πως ο Δραγούμης γίνεται ο εισηγητής του έργου πολ-

λών επιφανών συγγραφέων της εποχής του (Scribe, Bulwer-Lytton, Ferry,

30. Το έργο δημοσιεύτηκε από το φυλλάδιο 360 (15 Μαρτ. 1865) έως το φυλλάδιο

399 (1 Νοεμ. 1866) της

Πανδώρας

με ενδιάμεσα κενά σε κάποια τεύχη. Η ακαταλ-

ληλότητα της

Πανδώρας

για ένα τέτοιου είδους έργο πρέπει να ευθύνεται και για τη

διακοπή της μετάφρασης προτού να έχει ολοκληρωθεί.

31.

Ο Περιπλανώμενος Ιουδαίος

. Ευγενίου Σ

υου

, Μεταφρασθείς εκ του Γαλλικού

Υπό Ν. Δραγούμη, Εκδίδοται αναλώμασι Σ. Ανδρεάδου, εις τόμους δέκα. Τόμοι 1-10.

Εν Αθήναις, Εκ του Τυπογραφείου «Ο Λόγιος Ερμής», 1861.

32. Στον πρόλογο του έργου ο Δραγούμης διευκρινίζει πως «

Το Εγκόλπιον

δεν εί-

ναι πρωτότυπον, αλλ’ ούτε και απλή μετάφρασις». Αρχή της δημοσίευσής του, πάντα

σύμφωνα με τον πρόλογο του έργου, είχε γίνει στην

Πανδώρα

, αλλά επειδή κρίθηκε

ακατάλληλο το έντυπο για ένα τέτοιο έργο ομογενείς συνέδραμαν οικονομικά για την

αυτοτελή του έκδοση και τη δωρεάν διανομή του στους χειρώνακτες.

33. Κ

ασινης

, σ. λα΄.