B' ΤΟΜΟΣ

Έρως, Ελληνικότητα και Δύση

Η λυρική θεολογία του δυτικού έρωτα, όπως και πολλά μοτίβα που μετα-

κενώθηκαν από την προβηγκιανή και την ιταλική ποίηση και επαναπροσδιορί-

στηκαν στις ελληνικές ερωτικές μυθιστορίες,

αλλά και σε έργα όπως ο

Ερω-

τόκριτος

, η

Βοσκοπούλα

και η

Ερωφίλη

, είναι στοιχεία ξένα και παρείσακτα,

που καθιστούν τα προαναφερθέντα έργα μη ελληνικά. Η ελληνικότητα της

δημοτικής ποίησης, κατά το ιστοριονομικό σχήμα του Ζαμπέλιου, έγκειται στην

«προς την λύπην και βαρυθυμίαν κλίση της δημοτικής ημών Λυρικής».

έρωτας των τροβαδούρων δεν σχετίζεται με την ελληνική ορθοδοξία, επομένως

οποιαδήποτε επιρροή από τη δυτική ερωτική ποιητική παράδοση σε ελληνικό

ποίημα παραχαράσσει την εθνική ταυτότητα, την ελληνικότητα του τελευταί-

ου. Ο ‘ελληνικός έρωτας’ είναι ο θρήνος, το μοιρολόι, ο λυτρωτικός πόνος του

ορθόδοξου μυστικισμού. Πρόκειται για άποψη που ο Δημαράς ασπάζεται και

υιοθετεί από αισθητικής απόψεως –χωρίς να εμπλέκει το στοιχείο της ορθοδο-

ξίας– όταν συζητά τις συγγένειες του Ρομαντισμού με το δημοτικό τραγούδι

στο ολισθηρό όσο και γοητευτικό πεδίο των συλλογικών συνειδήσεων και των

ψυχολογικών κινήτρων.

Το ερμηνευτικό σχήμα του Ζαμπέλιου φαίνεται να βρίσκεται αρκετά κοντά

στην εγελιανή έννοια του ‘ρομαντικού χριστιανισμού’, μια περισσότερο διαι-

σθητική παρά λογική κατασκευή.

Ο ίδιος ο Ζαμπέλιος μάλιστα έχει ήδη ορί-

σει το 1852, στον πρόλογο της έκδοσής του στα δημοτικά τραγούδια, την

ελληνική ποίηση ως ποίηση του ‘ορθόδοξου ρομαντισμού’,

με όποια ερωτική

έννοια να μεταστοιχειώνεται σε χριστιανική αγάπη και να στέκεται στην αντί-

περα όχθη των παρδαλών τροβαδούρων που τραγουδούσαν ερωτόληπτοι για

την Κυρά τους.

Η αποστροφή προς τη δυτική ερωτική παράδοση, όσον αφορά τον κανο-

νισμό και την ιστορικοποίηση της νεοελληνικής λογοτεχνίας, φαίνεται ότι είναι

28. Βλ. Roderick

eaton

Η Ερωτική Μυθιστορία του Ελληνικού Μεσαίωνα

μτφρ. Νίκος Τσιρώνης, Ινστιτούτο του Βιβλίου – Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 1996, σ. 179-

192· Παναγιώτης

γαπητός

, «Από την Περσία στην Προβηγγία: Ερωτικές Διηγήσεις

στο Ύστερο Βυζάντιο» στον τόμο

Το Βυζάντιο και οι Απαρχές της Ευρώπης

, επιμ.

Ελένη Γραμματικοπούλου, ΕΙΕ/ΙΒΕ, Αθήνα 2004, σ. 119-153.

29.

αμπέλιος

, σ. 43.

30. Βλ.

ημαράς

, «Προϋποθέσεις και Δοκιμές του Ελληνικού Ρωμαντισμού»,

Ελ-

ληνικός Ρωμαντισμός

, σ. 5-7.

31. Για την έννοια αυτή στον Hegel βλ. Alice

rmiston

Love and Politics. Re-in-

terpreting Hegel

, State University of New York Press, Ν. Υόρκη 2004, σ. 3-4.

32.

αμπέλιος

Άσματα Δημοτικά της Ελλάδος

, Τυπογραφείο Ερμής Α. Τερζάκη –

Θ. Ρωμαίου, Κέρκυρα 1852, σ. 484.