60 / 562
Η αναβίωση του αρχαίου ελληνικού δράματος
59
οδοι που ακολούθησαν την αρχαιότητα, και ιδιαιτέρως οι βυζαντινοί χρόνοι,
αποτελούσαν ένα ιστορικό παρελθόν για το οποίο επικρατούσε μια διάθεση
αμφισβήτησης σε σχέση με την ελληνικότητα του Βυζαντίου. Οι συνθήκες που
διαμορφώθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της ιστορικής περιόδου ενίσχυσαν
τις «αμφιβολίες» για την καθαρότητα της καταγωγής των Ελλήνων. Μέσα σ’
αυτό το ιδεολογικό κλίμα η αναβίωση του αρχαίου δράματος αποτέλεσε μια
πολυδιάστατη πρόταση απέναντι στην πολιτισμική και ιδεολογική ανάγκη του
νεότερου ελληνισμού να υπάρξει.
Η Δύση, βαθιά επηρεασμένη από το μεγαλείο του αρχαίου ελληνικού
δράματος, μεταφέρει στην όπερα την ανάγνωση του αρχαίου δραματικού κώδι-
κα, γεγονός που υπογράμμισε την ανάγκη της να συνομιλήσει με το αρχαίο
ελληνικό δράμα με δικούς της όρους, διαχειριζόμενη τους αρχαίους μύθους
αλλά και τη δομή της τραγωδίας.
7
Το αρχαίο ελληνικό δράμα αναβίωσε στην
Ευρώπη στο πλαίσιο μιας προσδοκίας που διαμόρφωνε την αρχαία Ελλάδα
ως κοιτίδα του ευρωπαϊκού πνεύματος. Ήδη από το 1585 έχουμε την πρώτη
παράσταση αναβίωσης στην Ευρώπη, με τον
Οιδίποδα Τύραννο
του Σοφοκλή
στην πόλη Vicenza της Ιταλίας στα εγκαίνια του θρυλικού Τeatro Olimpico.
8
Ωστόσο έχουμε μαρτυρίες που ανατρέπουν αυτή την «πρωτιά»: Αναφέρο-
μαι στην παράσταση των
Περσών
στη Ζάκυνθο, στο πλαίσιο των εορταστικών
εκδηλώσεων για τη νίκη των Ευρωπαίων κατά των Τούρκων στη Ναυμαχία της
Ναυπάκτου (Lepanto) το φθινόπωρο του 1571. Την πληροφορία διασώζει ο
ιστοριοδίφης των Επτανήσων Σπυρίδωνας Δε Βιάζης το 1896, αλλά και πολ-
λοί άλλοι ερευνητές της ιστορίας του ελληνικού θεάτρου εμμένουν σ’ αυτή
ξένους, ἰδοὺ βεβαίως ἔσχατος βαθμὸς τῆς διανοητικῆς ταπεινώσεως εἰς ἣν ἠδύνατο
νὰ καταντήσῃ».
7.
Νίκος
Μ
πακουνακης
, «Η πρόσληψη της Τραγωδίας από την Όπερα» στο
Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο – Η επίδρασή του στην Ευρώπη
, Αμβέρσα 1993
–
Πολιτι-
στική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, Αθήνα 1993,
σ. 83: «[…] αν και είναι πάντοτε διδακτικό να θυμόμαστε ότι η όπερα γεννιέται μέσα
από την αναζήτηση των λογίων της Αναγέννησης για το ποια ήταν η αρχαία προσω-
δία, πώς έπαιζαν οι Έλληνες την τραγωδία»
.
Επίσης βλ. Μιχάλης Ρ
απτης
,
Επίτομη
Ιστορία του Ελληνικού Μελοδράματος και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
, Κτηματική
Τράπεζα – Α. Α. Λιβάνης Νέα Σύνορα, Αθήνα 1989.
8. Fiona
M
acintosh
, «Tragedy in Performance: Nineteenth and Twentieth-
century Productions» στον τόμο
Cambridge Companion to Greek Tragedy
, P. E.
Easterling, Cambridge – Ν. Υόρκη – Μελβούρνη 1997, σ. 285. Επίσης βλ. Pierre
V
idal
N
aquet
, «Ο Οιδίπους στη Βιτσέντζα και στο Παρίσι: δύο στιγμές μιας ιστορί-
ας»,
Δρώμενα
3/4 (Ιούλ.-Σεπτ. 1984), σ. 97-106.