B' ΤΟΜΟΣ

Κωστασ Καρδαμησ

έργου αποφεύγοντας τη χρήση φολκλορικών ή άλλων στοιχείων, δεδομένου

του στενού χρονικού πλαισίου που θα είχε η ενδεχόμενη παρουσίαση του

έργου το 1888. Πάντως, τόσο ο φολκλορισμός όσο και ο μουσικός τροπισμός

είχαν κάνει την εμφάνισή τους στην Ελλάδα της περιόδου, αφού οι προτάσεις

του Louis-Albert Bourgault-Ducoudray ήταν ήδη γνωστές και δημοσιευμέ-

νες και ο Καρρέρ είχε χρησιμοποιήσει στα έργα του φολκλορικό υλικό πολύ

πριν από τη δημοσίευση των πορισμάτων του Γάλλου ερευνητή. Ταυτόχρονα,

όμως, φαίνεται ότι το κύκνειο άσμα του Καρρέρ, βασισμένο σε ένα πασίγνω-

στο γεγονός της αρχαιότητας και κρατώντας το ‘ανατολίτικο στοιχείο’ για τη

μυστηριακή σκηνή του μαντείου, αποτελεί ακόμη μία απόπειρα σύνδεσής του

με την εκτός Ελλάδος μουσικοδραματική σκηνή.

Παράλληλα, η επιλογή της θεματολογίας της όπερας δεν φαίνεται να είναι

άσχετη με την κοινωνικοπολιτική συγκυρία. Το ελλαδικό βασίλειο βίωνε ήδη

την προβολή του νεοκλασικού ως σημαντικού στοιχείου εθνικού και κοινωνικού

προσδιορισμού. Συγχρόνως, όμως, βίωνε την κλιμάκωση του «σλαβικού κινδύ-

νου», με τα γεγονότα της Ανατολικής Ρωμυλίας να έχουν συμβεί το 1885, ενώ

υπήρχαν ακόμη νωπές μνήμες από τον ναυτικό αποκλεισμό του 1886 και από

τον εθνικολαϊκισμό του Δεληγιάννη. Τα παραπάνω γεγονότα, μέσα στο ευρύτε-

ρο πλαίσιο του αισθητικοκοινωνικού προσδιορισμού της ελλαδικής κοινωνίας,

ενδεχομένως να προσφέρουν σαφέστερη εικόνα, γιατί ο Καρρέρ, καίτοι «ανα-

γιγνώσκων και μελετών πολλάς ημέρας την αρχαίαν ιστορίαν των Ελλήνων»,

τελικά «ενόμισ[ε] κατάλληλον διά μελόδραμα την εποχήν την εγκλείουσαν»

τις δύο νίκες των αθηναϊκών, και κατ’ επέκταση, ελληνικών όπλων.

Συμπερασματικά, λοιπόν, η χρήση αρχαιοελληνικής θεματολογίας από μου-

σουργούς της Επτανήσου κατά τον 19ο αιώνα είναι αριθμητικά πολύ συγκε-

κριμένη, αλλά καθόλου τυχαία. Οι μουσουργοί επέλεξαν μια διεθνή μουσική

γλώσσα για να επενδύσουν ηχητικά τις υποθέσεις των έργων τους, ανταποκρι-

νόμενοι στις μουσικές αναζητήσεις της γενιάς τους. Παράλληλα, οι αρχαιοελ-

ληνικές πλοκές διερμηνεύονταν μέσα από το πρίσμα της εκάστοτε περιόδου:

στο μεταίχμιο μεταξύ Διαφωτισμού και Ρομαντισμού από τον Μάντζαρο, έντο-

να ψυχογραφική και με ακραίες καταστάσεις από τον Παδοβά, η αρχαιότητα

ανανοηματοδοτούμενη στο πλαίσιο των ιταλικών και των επτανησιακών κοινω-

νικοπολιτικών επιδιώξεων από τον Fogacci, η αναπόφευκτη στην όπερα ιστο-

ρία αγάπης ως αφορμή για την εξύμνηση των πολεμικών αρετών της φυλής

39. Γιώργος

εωτσάκος

Παύλος Καρρέρ: Απομνημονεύματα και Εργογραφία

Μουσείο Μπενάκη – Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Αθήνα 2003,

σ. 153.