B' ΤΟΜΟΣ

Στελλα Κουρμπανα

514

για να δηλώσει το είδος, αλλά τον θίασο, κατ’ αναλογίαν με τους όρους «ιτα-

λικόν» ή «γαλλικόν θέατρον», που σήμαινε τον ιταλικό ή γαλλικό μελοδραμα-

τικό θίασο, και «ελληνικόν θέατρον», που χρησιμοποιούνταν για να δηλώσει

τους ελληνικούς θιάσους πρόζας. Τα δεδομένα της εποχής, το γεγονός δηλαδή

ότι υπήρχαν πλέον Έλληνες καλλιτέχνες που μπορούσαν να τραγουδήσουν

ελληνικά, έρχονται να παίξουν πρωταρχικό ρόλο στην αλλαγή του παραδείγμα-

τος. Στο εξής ο όρος ‘ελληνικό μελόδραμα’ χρησιμοποιείται αδιακρίτως για να

δηλώσει είτε το είδος είτε τον θίασο. Η ίδρυση το 1888 του πρώτου ελληνικού

μελοδραματικού θιάσου θα περιπλέξει ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Έτσι,

όταν ανέβηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα ο

Υποψήφιος

του Κερκυραίου

μαθητή τού Μάντζαρου, Σπυρίδωνος Ξύνδα, από τον Ελληνικό Μελοδραμα-

τικό θίασο, έγραψαν οι εφημερίδες: «Τὸ πρῶτον Ἑλληνικὸν Μελόδραμα.

Ὁ

Ὑποψήφιος Βουλευτὴς

τοῦ μουσικοδιδασκάλου κ. Σπ. Ξύνδα», εννοώντας ότι

ο πρώτος ελληνικός μελοδραματικός θίασος ανέβαζε τον

Υποψήφιο

του Ξύν-

δα. Βέβαια η συνέχεια του άρθρου επανέρχεται στο ίδιο μοτίβο: « Ἐπιτέλους

κατωρθώθη ὅ,τι ἐθεωρεῖτο ἀδύνατον διὰ τοὺς σημερινοὺς Ἕλληνας. Ἐπαίχθη

ἑλληνικὸν μελόδραμα, ὑπὸ Ἑλλήνων ᾀοιδῶν».

Πράγματι, όλα τα συστατικά

της παράστασης αυτής ήταν ελληνικά: από τον συνθέτη και τον λιμπρετίστα

μέχρι το λιμπρέτο (στη δημοτική) και τη θεματολογία (τη σύγχρονη επτανη-

σιακή πραγματικότητα) και, βέβαια, τους τραγουδιστές. Όμως η πρεμιέρα

του έργου είχε λάβει χώρα είκοσι χρόνια νωρίτερα, το 1867, στη γενέτειρα του

συνθέτη και τότε αποκλειστικά από Έλληνες καλλιτέχνες.

Και πάλι, τίποτε

από όσα περιγράφονται στο δημοσίευμα δεν συνέβαιναν για πρώτη φορά.

Σε αυτή τη σύντομη και, αναγκαστικά, επιλεκτική περιδιάβαση σε κάποια

από τα έργα που κατά διαστήματα διεκδίκησαν τις δάφνες του πρώτου ελληνι-

κού μελοδράματος συναντήσαμε διάφορους συνδυασμούς μουσικών και θεα-

34.

Νέα Ἐφημερίς

16.3.1879.

35. Βλ. σχετικά

αρδάμησ

«Το φολκλορικό στοιχείο στην όπερα

Ο υποψήφι-

ος

του Σπ. Ξύνδα»,

Πολυφωνία

22 (άνοιξη 2013), σ. 7-34. Πρβλ. και

αρδάμησ

«“Είναι όργανα δικά μου το Συμβούλιο, η Αστυνομία, ο Αρμοστής και η Γερουσία”:

Ένας “υποψήφιος βουλευτής” καυτηριάζει την προενωτική και μεθενωτική Κέρκυ-

ρα», ανακοίνωση στο Ι΄ Διεθνές Πανιόνιο Συνέδριο (Κέρκυρα 30.4

–

4.5.2014), υπό

δημοσίευση·

αρδάμησ

Υποψήφιος

του Σπυρίδωνος Ξύνδα: μια απόπειρα επα-

νεκτίμησης»,

Χρονικά της Αισθητικής

43 (2005-2006), σ. 121-129·

αρδάμησ

«The

music of the Ionian Islands and its contribution to the emergence of “Greek

National Music”», στον τόμο

The Ionian Islands. Aspects of their History and

Culture

επιμ. Anthony Hirst – Patrick Sammon, Cambridge Scholars Publishing,

Newcastle 2014, σ. 340-366.