B' ΤΟΜΟΣ

Ένα ιδιαζόντως ανατρεπτικό έργο του 19ου αιώνα

443

ση, οφείλει να παραπέμψει σε δίκη τον «ασεβή» Ραγκαβή για το «ανατρεπτι-

κόν έγκλημά του», το οποίο «αιτίαν έχει τας ψευδοεπιστήμας των πανσκοτι-

στηρίων της Δύσεως, αι οποίαι σοφιστικώς διαβάλλουσι την γνώσιν του Θεού

διά των φαινομένων της φύσεως». Η καταδίκη της ψευδοφιλοσοφίας αυτής,

που γεννά Ροΐδες και Κλέωνες και Ιουλιανούς παραβάτες, ήδη έχει δικαστεί

και καταδικαστεί, ενώ οι άρχοντες που αφήνουν ελεύθερους τέτοιους εγκλημα-

τίες αντί να είναι φύλακες των νόμων πρέπει να καθαιρούνται.

Αναρωτιέται

κανείς πώς θεωρεί ο ανώνυμος συντάκτης ότι πρέπει η κυβέρνηση να ενεργή-

σει: Να καταργήσει τις θετικές επιστήμες από όλα τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια

ή μόνο από τα ελληνικά; Ή να απαιτήσει την τροποποίηση της ύλης σύμφωνα

με τις ιερές γραφές, όπως γινόταν προ της Αναγέννησης και για έναν ή δύο

αιώνες ακόμα; Κυρίως όμως η αντίρρηση είναι στο όνομα του Δαρβίνου που

κάπως εν παρόδω αναφέρει ο Ραγκαβής στο τέλος των σημειώσεων. «Αιτία των

ύβρεων τούτων είναι τα φώτα της νέας επιστήμης […] εξ ης έμαθε ο Κλέων

Ραγκαβής την εκ των πιθήκων καταγωγήν του, καλεί ψεύδος και σκότος την

διδασκαλίαν του Ευαγγελίου και τον Κύριον ημών Ιησού Χριστόν ψεύστην».

Καθώς ο Ραγκαβής έχει κύρος, πολλοί κυβερνητικοί προσπαθούν να κάνουν

τα στραβά μάτια επί ματαίω. Οι κατήγοροι πέφτουν λάβροι για την ιεροσυλία,

ερμηνεύοντάς την ως εθνική μειοδοσία (αν όχι και εσχάτη προδοσία), ζητώ-

ντας την απόλυση του «επιόρκου» κατά την άποψή τους κρατικού λειτουργού.

Καθώς το έργο είναι 494 σελίδες και τα «Προλεγόμενα» περισσότερες από

100, είναι προφανές ότι ουδείς είχε το κουράγιο να το διαβάσει για να αποκτή-

σει ιδίαν αντίληψη, αλλά προσπαθούν να επισημάνουν τα σκανδαλώδη σημεία

εμμέσως. Οι επικρίσεις δεν αφορούν τόσο το δραματικό κείμενο όσο τα «Προ-

λεγόμενα» στην αρχή και τις «Σημειώσεις – Προλεγόμενα» στο τέλος της

έκδοσης, όπου ο Ραγκαβής αναπτύσσει με συγκαταβατικό ύφος τις ιδέες του.

Ο Ν. Μ. Δαμαλάς, καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου

Αθηνών, έστειλε στην εφημερίδα

Καρτερία

μια επιστολή για τον Ραγκαβή,

κατηγορώντας τον ότι επιθυμούσε να γίνει «ηχώ των κατά του χριστιανισμού

ύβρεων και των χυδαίων της ημετέρας εποχής υλιστών». Σε τέτοιον άνθρωπο,

που δεν έχει ιερό ούτε όσιο και δεν πιστεύει στην αξία του όρκου, επιτρέπεται

η ημετέρα χριστιανική κυβέρνηση να έχει αναθέσει την υπεράσπιση των ελλη-

νικών συμφερόντων στη Ρουμανία;

16. «Καταδιωκτέον ου μόνον το έγκλημα αλλά και την αρχικήν των εγκλημάτων

αιτίαν»,

Λόγος

, 10.12.1877.

17. «Τις η ύβρις και τις ο υβριστής;»,

Λόγος

, 17.12.1877 (ανυπόγραφο).

18. Ν. Μ. Δ

αμαλας

, «Διατριβαί», με ημ. 7 Δεκ. 1877,

Καρτερία

, 9.12.1877.