439 / 562
Κυριακη Πετρακου
438
και ευγενή πρόθεση, αλλά στα χέρια των φανατικών έχει καταστεί θανάσιμο
όπλο. Κατά τα άλλα η εβραϊκή μυθολογία στην ουσία έχει αντιγράψει την
ελληνική, ενώ η χρήση που της γίνεται είναι κάκιστη (σ. 157-169). Ενώπιον της
αθηναϊκής Ακαδημίας αφήνει τις νύξεις και δηλώνει με παρρησία: «Πανώλης
αδηφάγος, καταστρεπτική,/του Γαλιλαίου απλωθέν το θρήσκευμα/επί της
οικουμένης εσταμάτησε/την πρόοδον, και αύθις απεμάρανε/τους νέους έτι
κλώνους του πολιτισμού» (σ. 216-217). Έχει πάντως και τις αμφιβολίες του
για τις ιδέες του, παρότι εξυπηρετούν τον σκοπό της ζωής του, που είναι θετι-
κός: «Μη η θρησκεία, ην τοσούτον αγαπώ/υπάρχη όντως, και πώς μ’ επροστά-
τευσε/ μη ίσταται που αληθώς ο Όλυμπος; […] Υψίστη ιδέα δι’ ην μάχομαι/της
προσφιλούς Ελλάδος η ανάπλασις,/και θυσιάσω πάντα προθυμότατα/υπέρ
αυτής, πλην μόνου του καθήκοντος […]» (σ. 292-293). Όταν επιτέλους γίνε-
ται αυτοκράτορας, ο Ιουλιανός δηλώνει δημόσια τον μυστικό πόθο του: «παι-
δίον έτι, βλέπων υποφέρουσα την ανθρωπότητα/και ταλαιπωρουμένην, μέγα
όνειρον […] την ενότητα αυτής απάσης συλλαβών, επώασα/κρυφίως επί χρό-
νους εις το πνεύμα μου» (σ. 365-366). Όταν η γυνή Μαξίμου του απευθύνει
τα φεμινιστικά αιτήματά της εκείνος επαυξάνει. Ναι, οι γυναίκες πρέπει να
είναι ελεύθερες, είναι τα ανώτερα πλάσματα της φύσης, δώρα προς τον άντρα,
και όταν τους επιτραπεί να καλλιεργήσουν το μυαλό τους θα βελτιωθούν και
θα γίνουν άξιες «του θεοδότου, αιωνίου έρωτος» (σ. 379). Στους ιεροφάντες
των Ελευσινίων, που ανησυχούν για την ανερχόμενη δύναμη των χριστιανών,
απαντά ότι όλοι είναι ελεύθεροι να ασκούν τη θρησκεία που προτιμούν διότι
«ουδέν η βία κατορθοί, και μάχεται/κατά του σκότους μόνη η αλήθεια» (σ.
380). Ο Πιλάτος ήταν πιο δύσπιστος φιλοσοφικά. Στην τελευταία «πλατωνι-
κή» σκηνή γίνεται συζήτηση για την ψυχή και την ύλη, ή μάλλον το «άυλον
της ύλης», που ο Κλέων πήρε ασφαλώς από τον Πλάτωνα, καθόσον οι κβα-
ντικές αντιλήψεις διαμορφώθηκαν μερικές δεκαετίες αργότερα και στα μέσα
του 19ου αι. όλοι παραδέχονταν την κλασική φυσική και την ύπαρξη της ύλης.
Η νέα θρησκεία που προβάλλεται είναι το μυστήριο του Άττιδος ως αρχέγονη
και πρωτόγονη και ταυτόχρονα ως πλέον περιεκτική σημαντικών εννοιών, όπως
το εντελές και το άπειρον. Ο Ιουλιανός πεθαίνει δίχως να προφέρει επί λέξει
την αμφισβητήσιμη ιστορικά περίφημη φράση «Νενίκηκάς με, Ναζωραίε»,
αλλά παραδεχόμενος την ήττα του. Οραματίζεται ότι η «ωραία του Ελλάς» (σ.
492) θα αναστηθεί και θα ελευθερωθεί από τα νέφη των βαρβάρων εκ του
βορρά που θα αιματοκυλίσουν και θα κατακτήσουν τον κόσμο, η οικουμένη θα
φτάσει στο φως και στην τελειότητα, απορρίπτοντας τη μικρόνοια και τη δει-
σιδαιμονία, τα «βαρέα σύννεφα» του Γαλιλαίου (σ. 493). Εντούτοις δεν πρό-
κειται για φλογερό αντιχριστιανικό κήρυγμα εκ μέρους του Ιουλιανού· μάλλον