B' ΤΟΜΟΣ

Η γερμανική λογοτεχνική και καλλιτεχνική παραγωγή ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΜΠΥΣΗ

217

Ό,τι αισθάνεται κανείς στις πρώτες του παρατηρήσες [σημειώνει] είναι πως η

Γερμανική ψυχή αντρωμένη και όχι γερασμένη, έχει και την ηλικία των πρώτων

χρόνων. Ένας αέρας φυσάει από το Μεσαίωνα ή καλήτερα από τη Μεταρύθμι-

ση και τον αισθάνομαι κάπου-κάπου. Η Γοτθική μεγαλειότητα […] μου φαίνεται

σαν κυρούλα που χαηδέβει ταγγόνια της. Ο Λούθηρος, ο Ντύρερ, ο Όλμπάϊν,

ο τριακονταετής ακόμα πόλεμος, ωσάν μορφές ζωντανές μου παρουσιάζονται

ακόμα. […] Κ’ έχω δύο πηγές που αντλώ τη Γένεση του Γερμανικού πνεύματος.

Τον τόπο και το χρόνο. Κ’ αισθάνομαι, γυρνώντας τριγύρο μου και βλέποντας κι

ακούοντας, πως ενανθρωπίστηκαν αφτά στη μορφή του Γκαίτε […].

Σύμφωνα με τον Καμπύση λοιπόν, η νέα τέχνη που θα γεννηθεί και που θα

περιλαμβάνει τις κατακτήσεις του παρελθόντος σε έναν τόπο θα μπορούσε

μόνον να ανατείλει, στη Γερμανία. Ανατρέχοντας στο παρελθόν, ο συγγρα-

φέας οδηγείται στον Goethe, τον μεγάλο δημιουργό, έναν «Ολύμπιο», όπως

γράφει, έναν « Ήλιο» που φώτισε τα ταλέντα της εποχής του και στιγμάτισε

τις επερχόμενες γενεές. Το πνεύμα του «διάχυτο και φωτερό και φλογιστικό

[…] έπλασε τους κόσμους στερεούς των Άινε, και Κλάιστ και Λέναου και

Σίλλερ».

Όταν ο Καμπύσης αναφέρεται στο έργο του Ibsen και του Strindberg,

με αφορμή τη

Δεσποινίδα Τζούλια

, προβαίνει σε σύγκριση των δύο δραμα-

τουργών και καταλήγει πως ο Ibsen περιορίστηκε στην «εξωτερική ψυχή» της

τέχνης. Πιστεύει ότι ο Νορβηγός δραματουργός είναι ένας ποιητής που ονειρο-

πολεί ως κοινωνικός φιλόσοφος, ενώ αντίθετα ο Strindberg είναι καθαρά ένας

ποιητής που έκανε το λάθος να συρθεί στον δρόμο του Ibsen.

Στην περίπτω-

ση αυτή είναι φανερό ότι ο Καμπύσης προτάσσει την καλλιτεχνική – αισθητική

αξία ενός έργου έναντι της κοινωνικής ή ιδεολογικής. Στον Strindberg αναφέ-

ρεται και στη στήλη «Γερμανικά Γράμματα», καθώς είχε, όπως σημειώνει, την

τύχη να παρακολουθήσει την παράσταση του έργου

Πιστωτής

, που κατά τον

Καμπύση, αν και αναδεικνύει το μεγάλο ταλέντο του Σουηδού δραματουργού,

δεν αγγίζει «τα μεγάλα σύμβολα της ζωής, όπως [συμβαίνει] στην Τζούλια».

Στο θεατρικό αυτό έργο

όπως σημειώνει ο Καμπύσης, διακρίνονται τα ιδιαί-

τερα εκείνα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη γραφή του δραματουργού, καθώς

«έχει όλη τη νέβρωση και τον ερεθισμό –καλιτεχνικό σε πολλά– που χαρακτη-

8. Ό.π.

9. Το ίδιο, σ. 70-71.

10.

αμπύσης

, «Η Δεσποινίδα Τζούλια» στον τόμο

Η Τέχνη του Κ. Χατζόπουλου,

ΕΛΙΑ, Αθήνα 1980, σ. 242.

11.

αμπύσης

, «Γερμανικά Γράμματα», σ. 46.