B' ΤΟΜΟΣ

Χριστινα Παλαιολογου

222

έμπνευσης του Beethoven εξακολουθεί να τροφοδοτεί και τους νεότερους

καλλιτέχνες στη Γερμανία. Είναι στ’ αλήθεια ο Wagner, κατά τον συγγραφέα,

άξιος συνεχιστής αυτής της μεγαλειώδους παράδοσης; Στην προκειμένη περί-

πτωση δύο δυνάμεις μοιάζουν να αντιμάχονται στην ψυχή του Καμπύση: το

Εγώ και το Άπειρο. Συμφωνεί με τον Nietzsche ότι ο Wagner δεν μπόρεσε

να ξεφύγει από το Εγώ και να αναδείξει μέσω της μουσικής του την αιώνια

Αλήθεια, που υπάρχει, αντίθετα, στις δημιουργίες του Beethoven. Με αφορ-

μή το συμφωνικό έργο «Τάδε έφη Ζαρατούστρας» του Strauss, ο Καμπύσης,

αν και αναγνωρίζει το ταλέντο και την τεχνική του τελειότητα, διαπιστώνει ότι

και σε αυτό, όπως και στα έργα των Ibsen, Rubens και Wagner, «έχει φύγει

το όνειρο, έχει φύγει η ψυχή και παραμένει η φκιαστή μορφή ειδώλων, αλλά

μεγάλων ειδώλων θαυμαστών».

Ιδιαίτερα για τον Strauss σημειώνει ότι δεν

μπορεί να διακριθεί, να γίνει αυτόφωτος πλανήτης ή πρόδρομος των νέων

τάσεων, όπως θα μπορούσε να γίνει, ίσως, σε μιαν άλλη εποχή, γιατί η θύελλα

της βαγκνερικής δημιουργίας επισκιάζει τα πάντα, όπως τα έργα του Raphael

έπνιξαν αυτά του Veronese.

Σύμφωνα με τον Καμπύση, η Γερμανία έχει γνωρίσει τις μεγαλύτερες στιγ-

μές του πνεύματος και της τέχνης:

Ο Γερμανικός ορίζοντας είναι υπερπληρωμένος [γράφει]. Διαπνέει κάτι του

κορεσμού στην ανάλυση των ιδεών του πνεύματος και θέση για νέα δημιουργία

δεν υπάρχει. Όλος ο Γερμανικός κόσμος είναι σήμερα ποιητής, μεγάλος ποιη-

τής, γιατί είναι ο κάτοικος που εντρυφά στους μεγάλους κόσμους που έπλασε

η Γερμανική τέχνη […].

Κατά τον συγγραφέα, η γερμανική διανόηση και τέχνη παίρνει τη σκυτάλη

από τον χρυσό αιώνα της ελληνικής κλασικής εποχής και της ιταλικής Αναγέν-

νησης. Παρ’ όλ’ αυτά, ο Καμπύσης θεωρεί ότι τόσο στον λόγο με τον Goethe,

στη μουσική με τον Beethoven όσο και στη ζωγραφική με τον Böcklin η Γερ-

μανία υπερτερεί έναντι όλων των προηγούμενων κατακτήσεων:

35. Ο Τόνος, γράφει ο Καμπύσης, «πέρνει το σχήμα που θέλει ο ποιητής ο Ίψεν,

ο ποιητής του υπολογισμού δεν τα κατάφερε ποτές έτσι δεν ορίζει αυτός τη λέξη και

το στίχο τόσο. Μόνον ο Ρούμπενς ορίζει τις γραμμές του ανθρώπινου σώματος τόσο

όσο ο Στράους τον Τόνο. Αλλά όπως και στον Ίψεν, όπως ίσως και στο Ρούμπενς,

όπως και στο Βάγνερ, έτσι και στο Στράους έχει φύγει το όνειρο, έχει φύγει η ψυχή

και παραμένει η φκιαστή μορφή ειδώλων, αλλά μεγάλων ειδώλων θαυμαστών». Το

ίδιο, σ. 192.

36. Το ίδιο, σ. 71.

37. Ό.π.