B' ΤΟΜΟΣ

Χριστινα Παλαιολογου

214

«υψηλής» τέχνης και των μεγαλόπνοων φιλοσοφικών οραμάτων, κατά τα νι-

τσεϊκά πρότυπα.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ η ελληνική λογοτεχνία ακολουθεί πιστά τα

γαλλικά πρότυπα, ο Γιάννης Καμπύσης (1872-1901), απογοητευμένος από

την ήττα του 1897 και τη γενικότερη κοινωνικοπολιτική κατάσταση της επο-

χής, φεύγει από την Ελλάδα και εγκαθίσταται στη Γερμανία, όπου δέχεται την

επίδραση του βορειοευρωπαϊκού Συμβολισμού.

Στην τρίτη περίοδο

της συγ-

γραφικής του δραστηριότητας, επηρεασμένος από το έργο των Hauptmann

και Strindberg, εγκαταλείπει τον Ρεαλισμό και στρέφεται στον Συμβολισμό.

1. Με τα «Γερμανικά Γράμματα» που δημοσιεύονται στο περιοδικό

Τέχνη

κάνει

γνωστούς στην Ελλάδα τους Ibsen, Strindberg, Hauptmann, George και Björnson.

2. Η τρίτη περίοδος (1898-1901) περιλαμβάνει τα συμβολιστικά παραμυθοδρά-

ματα

Ανατολή

(1898) και

Αρήγιανος

(1898-1901), καθώς και τα ονειροδράματα

Το

δαχτυλίδι της μάνας

(1898) και

Στα σύγνεφα

(1899). Στα έργα αυτά ο Καμπύσης

εγκαταλείπει τον ρεαλισμό, απομακρύνεται από το αστικό δράμα και στρέφεται στο

συμβολιστικό θέατρο, στο ονειρόδραμα και το παραμυθόδραμα. Για τα έργα της

περιόδου αυτής ο Γραμματάς σημειώνει ότι το ονειρόδραμα

Το δαχτυλίδι της μάνας

αποτελεί την πρώτη παρουσία του είδους στη νεοελληνική δραματουργία. Βλ. σχό-

λια του Θόδωρου Γραμματά στο Γιάννης

αμπύσης

Οι Κούρδοι. Το δαχτυλίδι της

μάνας

, Δωδώνη, Αθήνα 1992, σ. 123. Ο Τέλλος Άγρας σημειώνει ότι στο έργο αυτό

είναι φανερές οι επιδράσεις που δέχτηκε ο Καμπύσης από τον

Faust

του Goethe και

το έργο του Wagner. Βλ. Τέλλος

γρας

, «Περί τα γεγονότα και τα ζητήματα»,

Νέα

Εστία

205 (1935), σ. 634. Οι δύο προηγούμενες περίοδοι του συγγραφέα είναι: η

πρώτη (1894-1896), στην οποία ξεχωρίζουν τα πεζά και τα άρθρα του, δημοσιευμένα

στον Τύπο της εποχής, η δεύτερη (1896-1898), στην οποία εντάσσονται τα ρεαλιστικά

και νατουραλιστικά δράματα

Μυστικό του γάμου

(1896),

Φάρσα ζωής

(1896),

Η μις

Άννα Κούξλεϋ

(1897) και

Οι Κούρδοι

(1897).

3. Ο Γλυτζουρής σχετικά με την πρωτοπορία στο θέατρο και την επίδραση του

Συμβολισμού επισημαίνει τα ακόλουθα: «[…] Η πρωτοπορία γεννιέται αρχικά μέσα

από την πρώτη βαθιά κρίση της αστικής κοινωνίας στο τελευταίο τέταρτο του 19ου

αιώνα και διαμορφώνεται μέσα από όλη εκείνη την πληθώρα των ‘-ισμών’ που έκαναν

την εμφάνισή τους στα χρόνια γύρω από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στον χώρο του

θεάτρου, οι πρώιμες εκδηλώσεις της εμφανίζονται με τον Νατουραλισμό, ως αντίδρα-

ση στο συμβατικό αστικό ρεαλισμό του “καλοφτιαγμένου έργου” (

pièce bien faite

)

και του “έργου με θέση” (

pièce à thèse

), αλλά το πρωτοποριακό θέατρο γεννιέται

πραγματικά μέσα από τα σπλάχνα του Συμβολισμού (ή Νεορομαντισμού) […]. Έως

τα τέλη του 19ου αιώνα (και για κάποιους συντηρητικούς κύκλους ακόμα και σήμε-

ρα) το θέατρο λογιζόταν ως μια τέχνη που υπηρετούσε τη λογοτεχνία, μολονότι είχαν

εμφανισθεί ήδη από την εποχή του Ρομαντισμού καλλιτέχνες που είχαν προκαλέσει

σοβαρές ρωγμές σ’ αυτήν την άποψη. Με τις πρώτες πειραματικές σκηνές, όμως, και

μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο του Συμβολισμού, συντελέστηκε σταδιακά ο επαναστατι-