216 / 562
Η γερμανική λογοτεχνική και καλλιτεχνική παραγωγή ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΜΠΥΣΗ
215
Κατά την περίοδο αυτή, ο Καμπύσης αποδεσμεύεται από κάθε φραγμό που
επιβάλλει η λογική και εκφράζει ελεύθερα στα έργα του τις πιο τολμηρές
προσωπικές του θέσεις. Στα έργα του υπερβαίνει τους περιορισμούς της πραγ-
ματικότητας και τις συμβάσεις του ρεαλισμού και βυθίζεται στον χώρο της
φαντασίας και του ονείρου. Αναζητά το απόλυτο, το μέγιστο και το άπιαστο,
τόσο στην τέχνη όσο και στη ζωή. Ο συγγραφέας, έχοντας βιώσει την εμπειρία
της μεγαλοϊδεατικής έξαρσης που προηγήθηκε και συναισθανόμενος το κενό
που δημιούργησε η κατάρρευση των ρομαντικών μεγαλοϊδεατικών οραμάτων,
έρχεται σε επαφή με τις σοσιαλιστικές και τις μαρξιστικές ιδέες, καθώς και με
τον νιτσεϊσμό. Το ταξίδι στη Γερμανία θα αποτελέσει λοιπόν την αφορμή για
τη στροφή του συγγραφέα στο γερμανικό και εν γένει το βορειοευρωπαϊκό
πνεύμα. Ως ένας από τους εκπροσώπους του φαινομένου που ονομάστηκε
‘βορειομανία’ ή ‘έλξη του Βορρά’,
4
θα αποτελέσει τον συνδετικό κρίκο ανά-
μεσα στη θεατρική δημιουργία του 19ου και του 20ού αιώνα. Την ίδια εποχή
αρκετοί είναι οι Έλληνες λογοτέχνες που απομακρύνονται από τις γαλλικές
κός μετασχηματισμός της δραματικής ποίησης σε σκηνική ποίηση, μια όσμωση κει-
μένου και παράστασης τόσο σημαντική, ώστε να καθίσταται ακρογωνιαίος λίθος του
θεατρικού Μοντερνισμού […]». Βλ. Αντώνης
Γ
λυτζουρής
, «Πρωτοπορίες και Νεοελ-
ληνικό θέατρο» στον τόμο
Ζητήματα Ιστορίας του Νεοελληνικού θεάτρου. Μελέτες
αφιερωμένες στον Δημήτρη Σπάθη
, επιμ. Νικηφόρος Παπανδρέου – Έφη Βαφειάδη,
ΠΕΚ, Ηράκλειο 2007, σ. 260.
4. Ο Φτέρης σχετικά με την ‘έλξη του Βορρά’ σημειώνει: «[…] Η ιστορία της
στροφής προς το Βορρά […] γύρω στα 1900 δημιουργεί ένα νέο κλίμα για τα ελληνικά
γράμματα. […] Ήτανε τότε η μπισμαρκιανή περίοδος της Ευρώπης, ύστερα από τον
πόλεμο του Εβδομήντα, όταν η ενωμένη Γερμανία είχε φτάσει στο αποκορύφωμα της
ισχύος της. […] Τη δύναμη την επλαισίωνε σ’ όλα τα γερμανικά κράτη μια ευρύτε-
ρη πνευματική άνθηση. […] Τα καινούρια μηνύματα που έρχονται από τη Γερμανία
αναστατώνουν την πρωτοποριακή νεότητα του 1900, συνηθισμένη στις γαλλικές μορ-
φές, στο πνεύμα της παρακμής και στο ψυχολογικό μυθιστόρημα. Βγαίνει η
Τέχνη
με εκδότη τον Χατζόπουλο […]. Ύστερα βγαίνει ο
Διόνυσος
στο 1901 με διευθυντές
τον Καμπύση και τον Δ. Χατζόπουλο. […] Οι Γερμανόπληκτοι κριτικοί φωνάζουν ότι
πρέπει να σωθεί ο τόπος από το γαλλικό ρομάντζο, […] για να γνωρίσει την αληθινή
καλλιτεχνική ζωή του […]. Οι ήρωες των θεατρικών έργων που κατεβήκανε από το
θολό βόρειο ορίζοντα δεν παρουσιάζουν τα καθαρά διαγράμματα που είχε συνηθίσει
να βλέπει το ελληνικό κοινό στα γαλλικά έργα. Είναι θαμποί, ονειροπαρμένοι, θέλουν
να φτάσουν σε ψηλές κορφές να ιδούνε τον ήλιο. Από εκεί βέβαια βγαίνει η ελληνική
ονειροδραματική διάθεση που συναντάμε στην ποίηση της ίδιας εποχής. Το σύνθημα,
το όνειρο, η πτώση από το όνειρο, η προσπάθεια για να συνταιριαστεί η πραγματι-
κότητα με το όνειρο όλα ερχόντανε από το βορρά […]». Βλ. Γιώργος
Φ
τέρης
, «Ο
Γιάννης Καμπύσης και η έλξη του Βορρά»,
Νέα Εστία
585 (1951), σ. 1471- 1472.