191 / 562
ΜΑΡΙΛΙΖΑ ΜΗΤΣΟΥ
190
στες. Όπως διαβεβαίωνε το 1858 ο Λέων Μελάς: «Εκ των βιβλίων δε μόνον τα
μυθιστορήματα και μάλιστα τα ερωτικά εξοδεύονται σήμερον».
8
Ως προς τις μεταφράσεις, η συντηρητική αυτή εικόνα υπονομεύεται στα-
διακά με τη διάδοση του περιοδικού τύπου και κυρίως των εφημερίδων, που
εισάγουν όλο και περισσότερο στις στήλες τους λογοτεχνική ύλη αντλημένη
από τις ξενόγλωσσες πηγές τους, βιαστικά επιλεγμένη και επομένως λιγότερο
ελεγχόμενη.
9
Ωστόσο, το ευρύτερο τοπίο της πρόσληψης δυτικών συγγραφέ-
ων και έργων που διαμορφώνουν, από τα μέσα του 19ου αι., τα νέα μέσα
εκλαϊκευμένης κουλτούρας (οικογενειακά περιοδικά και εφημερίδες) μοιάζει
να επιβεβαιώνει τις αρχικές εντυπώσεις. Δεν θα σταθώ εδώ σε μια στατιστι-
κή αποτίμηση των μεταφρασμένων αναγνωσμάτων ούτε στην επικράτηση του
κλασικιστικού μοντέλου – θέματα που έχουν επαρκώς συζητηθεί.
10
Ανατρέχο-
ντας σε άλλα τεκμήρια πολιτισμικών μεταφορών (βιβλιοκρισίες, εργοβιογραφι-
κά άρθρα, σύντομα δοκίμια, προλογικά σημειώματα), θα επιχειρήσω να δείξω
πως ένα ισχυρό κριτήριο υποδοχής και ανάδειξης ξένων συγγραφέων είναι η
φιλελληνική τους ιδιότητα, σε μια εποχή μάλιστα που ο φιλελληνισμός έχει
χάσει ολότελα την ακτινοβολία του.
Αναμφίβολα, στον χώρο της λογοτεχνίας, το εύσημο του φιλελληνισμού
αποτέλεσε προτεραιότητα για την προβολή του ονόματος όσων ευεργέτησαν,
στον αγώνα του, τον ελληνισμό. Η προνομιακή παρουσία των Byron, Hugo,
Lamartine, Chateaubriand, Béranger κ.ά. στον νεοελληνικό ποιητικό και κρι-
τικό λόγο του 19ου αι. –ευνοημένη από την έρευνα– μπορεί εύλογα να θεωρη-
θεί αντίδωρο στις ευεργεσίες τους.
11
Ωστόσο, τις πρώτες δεκαετίες του μάχιμου
8. Λέων
Μ
ελάς
,
Ο Γεροστάθης ή αναμνήσεις της παιδικής μου ηλικίας
, Αθήνα
1858. Παρατίθεται στο
Μ
ουλλάς
,
Ο χώρος του εφήμερου
, σ. 149.
9. Βλ. Φίλιππος
Π
αππάς
,
O διάλογος της ελληνικής με τις ξένες λογοτεχνίες μέσω
των μεταφράσεων (1830-1909)
, Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Κρήτης, 2012.
10. Βλ.
Μ
ουλλάς
, «Εισαγωγή», στον τόμο
Η παλαιότερη πεζογραφία μας. Από
τις αρχές ώς τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο
, τ. Α΄, Σοκόλης, Αθήνα 1998, σ. 118∙
Κ
ασί
-
νης
, «Πώς γράφονται τα μυθιστορήματα», στον τόμο Μ. Χουρμούζης,
Παρωδική
μικρογραφία μυθιστορημάτων
, Το Ροδακιό, Αθήνα, 1999, σ. 101-108.
11. Βλ. μεταξύ άλλων τις μελέτες Κ. Θ.
Δ
ημαράς
, «Ο Chateaubriand στην Ελλά-
δα»,
Ελληνικός ρωμαντισμός
, Ερμής, Αθήνα 1985, σ. 255-269, 546-550∙ Eυγενία
Κ
εφαλληναίου
,
Ο Lord Byron στην Ελλάδα. Η παρουσία του στη νεοελληνική πνευ-
ματική ζωή κατά το ΙΘ΄ αιώνα
, Διδακτορική Διατριβή, ΕΚΠΑ, 1995∙
Βιβλιογραφία
ελληνικών εκδόσεων του Βύρωνα
, Ελληνοαμερικανική Ένωση, Αθήνα 1995∙ Δημήτρης
Π
αντελοδήμος
(επιμ.),
Ο Βικτώρ Ουγκώ και η Ελλάδα
, Kauffmann – Γαλλικό Ινστι-
τούτο Αθηνών, Αθήνα 2002∙ Despina
P
rovata
,
Victor Hugo en Grèce
(1842-1902),
Διδακτορική Διατριβή, Paris IV-Sorbonne, 1994∙ Δέσποινα
Π
ροβατά
– Άννα
Τ
αμπά
-