B' ΤΟΜΟΣ

βικυ πατσιου

184

Ειδική μνεία γίνεται ακόμη στην «πολύτιμη κληρονομιά» του Κοραή, του

κυριότερου εκφραστή του νεοελληνικού Διαφωτισμού που εργάστηκε για την

αναγέννηση της παιδείας και του γένους. Τον Κοραή επικαλείται και ο Μάρ-

κος Ρενιέρης στο (ανώνυμο) άρθρο του «Τι είναι η Ελλάς; Ανατολή ή Δύσις;»,

υπογραμμίζοντας τη συμβολή του στη διάδοση του ευρωπαϊκού πολιτισμού

στον ελληνικό χώρο:

Ο μέγας όμως της Δύσεως προς την Ελλάδα διερμηνεύς υπήρξεν ο Αδαμάντιος

Κοραής […]. Αναδεχθείς την ίασιν των αναριθμήτων της ελληνικής φυλής πλη-

γών, είχε πάντοτε εις το στόμα ως πανάκειαν την λέξιν Ευρώπη. Την Ευρώπην

μιμήθητε, την Ευρώπην μελετήσατε, από την Ευρώπην θεσμούς και νομοθέτας

ζητήσατε· τοιαύται ήσαν αι του Αδαμαντίου καθημεριναί παραινέσεις· δι’ αυτών

ο νέος ούτος μυσταγωγός προσεκάλει την ελληνικήν νεολαίαν εις της Δύσεως

τα μυστήρια.

Στο άρθρο του Ρενιέρη, στο οποίο υποστηρίζεται με επιχειρήματα από τον

χώρο της ιστορίας η άποψη της πνευματικής και ιδεολογικής συγγένειας της

ελληνικής με τις δυτικές κοινωνίες, αντικατοπτρίζεται άμεσα η κύρια ιδεολογική

αντίθεση της εποχής, που συνοψίζεται στη διάκριση Ελλάδα – Ευρώπη. Στο

κείμενο αυτό, δημοσιευμένο την εποχή που οι λόγιοι της νέας μετεπαναστατικής

γενιάς στρέφονται προς την αναζήτηση της ταυτότητας του ελληνισμού, εντοπί-

ζονται δύο τουλάχιστον κοινοί τόποι της θεωρίας που διατυπώνουν οι οπαδοί του

Διαφωτισμού στην προσπάθειά τους να διαμορφώσουν τα όρια μιας συνεκτικής

εθνικής ιδεολογίας: Ο ένας είναι ότι το Βυζάντιο αποτέλεσε περίοδο «παρακμής

και διαφθοράς» και ο άλλος ότι το ελληνικό έθνος μετά το κλασικό παρελθόν

του ξαναγεννιέται με την ελληνική επανάσταση. Ο συγγραφέας, συγκεφαλαιώ-

νοντας σχετικά με τον «γνήσιο» χαρακτήρα του ελληνισμού, καταλήγει:

Αλλ’ η Ελλάς ημέραν παρ’ ημέραν εξαλείφει από το ωραίον σώμα της τα τελευ-

ταία ταύτα των διεφθαρμένων χρόνων ίχνη, και προς τους ολίγους των βυζαντι-

νών ιδεών οπαδούς απευθύνει τους λόγους τούτους· «αν θέλετε, ω μικρόνοες,

ν’ αντισταθήτε εις το μέγα της Δύσεως κύμα, πρέπει ν’ ανεγείρετε περί την

Ελλάδα της Κίνας το περιτείχισμα».

Ευρωπαϊκός Ερανιστής

συγκεντρώνει συνολικά τα τυπικά γενικά χαρα-

κτηριστικά των περιοδικών της εποχής: ποικιλία στην ύλη, ύπαρξη πολλών

συνεργατών, ερανισμό άρθρων από ευρωπαϊκά περιοδικά. Στη διάρκεια της

31.

Ερανιστής

, έτος Β΄ (1842), τ. Α΄, φυλλ. γ΄, σ. 210. Το όνομα του εικοσιεπτάχρο-

νου συντάκτη του άρθρου σημειώνει ο

ημαράς

Νεοελληνικός Διαφωτισμός

, σ. 396.

32.

Το ίδιο

, σ. 214