B' ΤΟΜΟΣ

174 / 562

Ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση: ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΕΡΑΝΙΣΤΗΣ
173
αυξάνονται από έξι σε είκοσι πέντε. Η έκταση των τευχών περιορίζεται σε
εξήντα έως ογδόντα σελίδες και η συνδρομή μειώνεται από τριάντα σε είκοσι
δραχμές. Την περίοδο αυτή αλλάζει ο τίτλος και ο υπότιτλος του Ευρωπα-
ϊκού Ερανιστή και γίνεται: Ερανιστής, ήτοι συλλογή διατριβών πρωτοτύπων
και μεταφραζομένων εκ των αρίστων περιοδικών συγγραμμάτων. Οι αλλαγές
αυτές υποδηλώνουν την περισσότερο συστηματική παρουσία των πρωτότυπων
συνεργασιών σε βάρος των μεταφράσεων και τη σταδιακή απομάκρυνση του
περιοδικού από τις δηλωμένες ξενόγλωσσες πηγές του. Την ίδια περίοδο μει-
ώνεται σημαντικά και η χρήση των ξένων πηγών από δεκαέξι σε δύο (Revue
Britannique και Journal des connaissances utiles).
Το περιοδικό κυκλοφορούσε εντός και εκτός του ελληνικού κράτους και
η διακίνησή του γινόταν με το σύστημα της ετήσιας συνδρομής, το ύψος της
οποίας ανερχόταν για την πρώτη περίοδο σε τριάντα δραχμές, ποσό υψηλό για
την εποχή, που καθιστούσε προφανώς απαγορευτική για όλες τις κοινωνικές
ομάδες την αγορά του.7 Την πραγματικότητα αυτή παραβλέπουν οι εκδοτι-
φιλελευθερισμός εκφράζει τον ευρωπαϊκό του προσανατολισμό και αντανακλά το ιδε-
ώδες της διακυβέρνησης που συσχετίζει τα ευρωπαϊκά συνταγματικά πρότυπα με την
πολιτική ωριμότητα, την ευημερία και τον πολιτισμό. Το 1830 ο Εμμανουήλ Αντωνιά-
δης εκδίδει στο Ναύπλιο το «περιοδικόν σύγγραμμα» Η Ηώς, στο πρώτο φύλλο του
οποίου δημοσιεύονται απόψεις των Άγγλων νομομαθών για το σύνταγμα. Το έντυπο
αυτό έχει ταχθεί εναντίον του Καποδίστρια και αναγκάζεται να διακόψει για μερικούς
μήνες την έκδοσή του. Βλ. Παπαϊωάννου, ό.π.· Σ αχίνης, σ. 16-17. Το 1832 αρχίζει να
κυκλοφορεί η πολιτική εφημερίδα Αθηνά , που στρέφεται εναντίον της αντιβασιλείας
και αργότερα του Όθωνα και γίνεται όργανο των «Συνταγματικών». Βλ. Μάγερ, τ. Α΄,
1957, σ. 40-43· Αντωνιάδη, «Η εφημερίδα “Αθηνά” και ο Όθων ώς το 1843», ό.π.
Το 1836 ο Αντωνιάδης εκδίδει σε συνεργασία με τον Ι. Ν. Λεβαδιέα το περιοδικό Ηώς,
στις σελίδες του οποίου εμφανίζεται και ο Α. Ρ. Ραγκαβής. Το περιοδικό είχε ερανι-
στικό χαρακτήρα και η ύλη του χωριζόταν σε τέσσερις θεματικές ενότητες: φιλολογία,
επιστήμες, πολιτειογραφία, τεχνολογία και βιομηχανία. Βλ. Σαχίνης, σ. 20· Καρπόζη-
λου, σ. 57-60. Για τις δραστηριότητες του ανήσυχου εκδότη γενικότερα βλ. Αντωνιά-
δη, Εμμανουήλ Αντωνιάδης. Ο αγωνιστής, ο δημοσιογράφος 1791-1863 , Αθήνα 1971.
7. Παρά τη δυσκολία του ακριβούς εντοπισμού των κοινωνικών ομάδων που αγο-
ράζουν και διαβάζουν περιοδικά, που οφείλεται και στην έλλειψη ικανοποιητικού
αριθμού καταλόγων συνδρομητών στους οποίους θα αναγράφονταν οι σχετικές ενδεί-
ξεις, βασική μαρτυρία για τη μη διείσδυση των περιοδικών στα λιγότερο ευνοημένα
στρώματα θα μπορούσε να αποτελέσει η συσχέτιση του ύψους των συνδρομών με γε-
νικότερα οικονομικά δεδομένα που αφορούν τις τιμές των αγαθών και τα εισοδήματα.
Για την περίοδο που μας ενδιαφέρει βλ. Ευ. Δ. Λιάτα, Τιμές και αγαθά στην Αθήνα
(1839-1846). Μια μαρτυρία από το Κατάστιχο του εμπόρου Χριστόδουλου Ευθυμίου,
ΜΙΕΤ, Αθήνα 1984· Π. Πιζάνιας, Μισθοί και εισοδήματα στην Ελλάδα (1842-1923).