B' ΤΟΜΟΣ

169 / 562

βικυ πατσιου
168
σα στους Έλληνες γίνονται ιδιαίτερα αισθητές στον τρόπο ζωής, στις συνήθειες,
στο ντύσιμο αλλά και στον χώρο των ιδεών και των πνευματικών αναζητήσεων
και ακολουθούν βασικά τη διάκριση Ανατολή – Δύση. Ένα μέρος της νεοελληνι-
κής κοινωνίας υιοθετεί τις κυρίαρχες αξίες που προβάλλει ο δυτικός κόσμος και
θαυμάζει την επιστημονική του πρόοδο, την ευνομία και την αποτελεσματική
του διοίκηση. Στο πολιτικό επίπεδο οι εκφραστές της συνταγματικής αντιπολί-
τευσης αντλούν τα επιχειρήματά τους από την ευρωπαϊκή φιλελεύθερη σκέψη
και θεωρούν ότι με την υιοθέτηση δυτικών πολιτικών σχημάτων θα μπορούσε να
καλλιεργηθεί το πνεύμα της Ευρώπης. Παράλληλα, στο εσωτερικό του κράτους
δημιουργείται καινούργια διάσπαση, που εκφράζει τις γεωγραφικές διακρίσεις
και κυρίως τις κοινωνικές αντιθέσεις, καθώς οι πολίτες διαιρούνται σε αυτόχθο-
νες και ετερόχθονες. Η μεγάλη συρροή Ελλήνων που δεν είχαν γεννηθεί στις
επαναστατημένες επαρχίες έδωσε αφορμή σε αντιζηλίες, που αποκτούν μεγα-
λύτερες διαστάσεις κατά την οθωνική περίοδο και προσδίδουν στις τοπικιστικές
και πολιτιστικές προκαταλήψεις οικονομικό και πολιτικό χαρακτήρα. Ένα ακόμη
πρόβλημα αποτελεί η αμφισβήτηση της καταγωγής των Νεοελλήνων από τους
εθνικισμού που αναπτύσσεται στα χρόνια της συγκρότησης της νεοελληνικής ταυτό-
τητας. Τα άμεσα προβλήματα ωστόσο που χρειάζονται διακανονισμό με την Τουρκία
επιδεινώνουν την κατάσταση. Οι εθνικές προσδοκίες που καλλιεργούνται με αφορμή
τον Τουρκοαιγυπτιακό πόλεμο (1839-1841) για την ανάκτηση της Κρήτης διαψεύδο-
νται με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο, καθώς τον Ιανουάριο του 1841 η Κρήτη απο-
σπάται από τον αντιβασιλιά της Αιγύπτου και παραχωρείται στον σουλτάνο. Λίγους
μήνες αργότερα, η κρητική εξέγερση του Μαρτίου του 1841 καταστέλλεται. Για το
ιστορικό πλαίσιο, τις οικονομικές και τις πολιτικές συνθήκες, καθώς και το ιδεολογικό
κλίμα της εποχής βλ., μεταξύ άλλων, Τρ. Ευαγγελίδης, Ιστορία του Όθωνος βασιλέως
της Ελλάδος (1832-1862), Αθήνα 1893· Ν. Σβορώνος, Επισκόπηση της νεοελληνικής
ιστορίας, Θεμέλιο, Αθήνα 1976· J. A. Petropulos, Πολιτική και συγκρότηση κράτους
στο ελληνικό βασίλειο (1833-1843), τ. Α΄-Β΄, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1985-1986· Κ. Τσουκα-
λάς, Εξάρτηση και αναπαραγωγή. Ο κοινωνικός ρόλος των εκπαιδευτικών μηχανισμών
στην Ελλάδα (1830-1922), Θεμέλιο, Αθήνα 61992· D. Dakin, The Unification of
Greece 1770-1923, Λονδίνο 1972 [= Η ενοποίηση της Ελλάδας 1770-1923, μτφρ. Α.
Ξανθόπουλος, ΜΙΕΤ, Αθήνα 41998]. Για το ιδεολογικό πλέγμα που συγκροτεί τη συ-
νείδηση του νέου ελληνισμού βλ. ειδικότερα Κ. Θ. Δημαράς, «Η ιδεολογική υποδομή
του νέου ελληνικού κράτους» στο Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΓ΄, Εκδοτική
Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 455-484· Δημαράς , Ελληνικός ρωμαντισμός, Ερμής, Αθήνα
1982, σ. 325-404· Γ. Βελουδής, Ο Jakob Philipp Fallmerayer και η γένεση του ελ-
ληνικού ιστορισμού, ΕΜΝΕ, Αθήνα 1982· Έλ. Σκοπετέα, Το «πρότυπο βασίλειο»
και η Μεγάλη Ιδέα. Όψεις του εθνικού προβλήματος στην Ελλάδα (1830-1880),
Πολύτυπο, Αθήνα 1988· Α. Πολίτης, Ρομαντικά Χρόνια. Ιδεολογίες και Νοοτροπίες
στην Ελλάδα του 1830-1880, ΕΜΝΕ-Μνήμων, Αθήνα 1993.