B' ΤΟΜΟΣ

Η απολογία ενός

‘

είδους

’

: η στήλη «Ποικίλα» στην

Πανδώρα

163

Ησιόδου « Έργα και Ημέραι», τον οποίο είχε χρησιμοποιήσει ο Κωνσταντίνος

Πωπ για το χρονογράφημά του στο περιοδικό

Η Ευτέρπη

Η περιήγηση

στους διαφορετικούς τίτλους καταλήγει σε μια συμβιβαστική λύση. Ο τίτλος

δεν αλλάζει αλλά ούτε και παραμένει ο ίδιος, καθώς υιοθετείται ως τίτλος

η φράση από την

Ανδρομάχη

του Ευριπίδη «Ποικίλα λαλήματα». Ο τίτλος

αυτός θα χρησιμοποιηθεί άλλες δέκα φορές, έως την κατάργηση δηλαδή της

στήλης έναν σχεδόν χρόνο αργότερα.

Αξίζει να επισημανθεί πως τόσο η επιστολή του αναγνώστη όσο και η

απάντηση του συντάκτη προϋποθέτουν ευρεία γνώση όχι μόνο του ελληνικού

Τύπου αλλά και τη δυνατότητα της σύγκρισής του με τις πρακτικές που ακο-

λουθούνται στον γαλλικό Τύπο. Πιο συγκεκριμένα, η συζήτηση γύρω από την

ορθότητα του τίτλου της στήλης γίνεται με όρους ειδολογικούς, επικεντρώνε-

ται δηλαδή στο ερώτημα αν και κατά πόσον ο τίτλος της στήλης ανταποκρί-

νεται στο είδος του κειμένου που η στήλη περιέχει. Ακόμα, η απάντηση του

συντάκτη της στήλης, παρά τις προσχηματικές ίσως αναφορές στον Ησίοδο ή

τον Ευριπίδη, αφορά το ίδιο το σύστημα των ειδών που είχε διαμορφωθεί στον

ελληνικό Τύπο στα μέσα του 19ου αιώνα. Η αναφορά μάλιστα στη στήλη της

Ευτέρπης

« Έργα και ημέραι» αποτελεί την αναγνώριση της ειδολογικής μετα-

τόπισης των «Ποικίλων» της

Πανδώρας

προς το χρονογράφημα. Άλλωστε,

η αλλαγή του τίτλου από «Ποικίλα» σε «Ποικίλα λαλήματα» υπογραμμίζει

τη σημασία που αποδίδεται και από τον ίδιο τον συντάκτη της στήλης στο

γραμματειακό είδος, το οποίο αναγνωρίζεται με τον τρόπο αυτό ως συστατικό

στοιχείο της ανάγνωσης και της κατανόησης του περιεχομένου της στήλης του

περιοδικού. Τέλος, ο αυτοαναφορικός χαρακτήρας που παρουσίασε η στήλη

των «Ποικίλων» της

Πανδώρας

, από την πρώτη της εμφάνιση, έδωσε τη δυνα-

τότητα στη στήλη να καταγράψει την ίδια της τη μεταμόρφωση.

26. Βλ. «Εν μόνον παρελείφθη υπό του την επιστολήν γράψαντος Φλύακος –

έ ρ γ α κ α ι η μ έ ρ α ι. Ταύτην λέγω καλήν επιγραφήν επιτυχώς δανεισθείσαν υπό του

γέροντος Ησιόδου τω νεάζοντι φιλολόγω και προξένω της… Ευ τ έ ρ π η ς.». Το ίδιο, σ.

17. Για τον Κωνσταντίνο Πωπ και τη στήλη του « Έργα και ημέραι» βλ. Στέση

θηνη

«Κωνσταντίνος Πωπ» στον τόμο

Η παλαιότερη πεζογραφία μας. Από τις αρχές της

ώς τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο

, τ. Δ΄, 1830-1880, επιμ. Νάσος Βαγενάς κ.ά., Σοκόλης,

Αθήνα 1996, σ. 78-93· Ιουλιανή

ρουτση

Νεοελληνικό χρονογράφημα: η γέννηση και η

διαμόρφωση ενός λογοτεχνικού είδους στον κόσμο του Τύπου

, αδημοσίευτη Διδακτορι-

κή Διατριβή, Τμήμα Φιλολογίας, ΕΚΠΑ, Αθήνα 2015, σ. 16-106, 260-323

κ.εξ.

27. Το ζήτημα της μετονομασίας αλλά και της κατάργησης της στήλης θίγεται τρία

χρόνια αργότερα από άρθρο του περιοδικού με αρκετά υπαινικτικό τρόπο. Βλ. Ε.,

«Επινιπτρίς»,

Πανδώρα

ΙΗ΄/418 (15.8.1867), σ. 197-200.