B' ΤΟΜΟΣ

162 / 562

Η απολογία ενός ‘είδους’: η στήλη «Ποικίλα» στην Πανδώρα
161
φή που είχε η ομώνυμη στήλη στην Ευτέρπη. Καθώς μάλιστα αναδεικνύονται
όψεις της καθημερινής πραγματικότητας με παιγνιώδες και δηκτικό ύφος, η
στήλη φαίνεται σαν να προσεγγίζει σταδιακά το είδος του χρονογραφήματος.20
Όπως έχει επισημανθεί από την κριτική, τα γραμματειακά είδη του Τύπου
διαμορφώνονται, μεταξύ άλλων, κάτω από την επίδραση των προϋπαρχόντων
ειδών, των προδιαγραφών που θέτει η ίδια η περιοδικότητα, αλλά και των σχέ-
σεων που διαμορφώνονται ανάμεσα στα ίδια τα γραμματειακά είδη του Τύπου.
Έτσι, τα όρια μεταξύ των διαφορετικών ειδών παραμένουν ρευστά και ένα
γραμματειακό είδος που έχει κυρίαρχη θέση ή καταλαμβάνει μεγάλη έκταση σε
ένα έντυπο μπορεί σταδιακά να αλλάξει θέση με ένα λιγότερο προβεβλημένο
είδος, να επηρεαστεί από αυτό ή ακόμα και να μεταμορφωθεί εξαιτίας του
σε ένα νέο γραμματειακό είδος.21 Αξίζει να σημειωθεί πως την ίδια περίοδο
που δημοσιεύεται η στήλη «Ποικίλα» στην Πανδώρα, συνεχίζεται κανονικά
η δημοσίευση της στήλης «Διάφορα», αλλά αρχίζει να δημοσιεύεται και η
στήλη «Εφημερίδες». Έτσι, μετά τον Ιανουάριο του 1863 υπάρχουν αρκετά
τεύχη του περιοδικού με τρεις διαφορετικές στήλες σύμμεικτων στις οποίες
δημοσιεύονται ή αναδημοσιεύονται ειδήσεις και πληροφορίες.22 Το γεγονός
αυτό, επομένως, μπορεί να αποτελεί την αιτία της σταδιακής μετατόπισης της
στήλης «Ποικίλα» της Πανδώρας προς το είδος του χρονογραφήματος.
Παρουσιάζει οπωσδήποτε ενδιαφέρον πως το γεγονός ότι το όνομα της στή-
λης δεν ανταποκρινόταν πια στο περιεχόμενό της δεν πέρασε απαρατήρητο. Μετά
τη δημοσίευση της στήλης «Ποικίλα» σε δεκαεννέα τεύχη του δέκατου τρίτου και
του δέκατου τέταρτου τόμου, η στήλη μετονομάζεται σε «Ποικίλα λαλήματα».23
Την αλλαγή αυτή είχε προκαλέσει η διαμαρτυρία ενός αναγνώστη, η επιστολή του
οποίου παρατίθεται μαζί με την απάντηση του συντάκτη της στήλης.24
Ο αναγνώστης θέτει μια σειρά από ερωτήματα που αφορούν αρχικά το
όνομα της στήλης:
20. Πρώτος την παρατήρηση αυτή έκανε ο Σαχίνης, ο οποίος επισημαίνει για τη
στήλη «Ποικίλα» πως «έπειτα από τις πρώτες συνεργασίες, άρχισε να παίρνη τη
μορφή ενός είδους χρονογραφήματος». Βλ. Σαχίνης, σ. 84. Για το χρονογράφημα βλ.
Νένα Ι. Κοκκινάκη , «Το χρονογράφημα και η ιστορία του», Διαβάζω 293 (2.9.1992),
σ. 25-29· Μερακλής κ.ά. (επιμ.), λ. «χρονογράφημα».
21. Βλ. Thérenty, σ. 207-208· Ambroise-R endu, σ. 22-23.
22. Βλ. τον Πίνακα 2.
23. […] Σ., «Ποικίλα», Πανδώρα ΙΓ΄/311 (1.3.1863), σ. 583.
24. Αξίζει να σημειωθεί πως δεν είναι η πρώτη φορά που ο συντάκτης της στήλης
παραθέτει επιστολή κάποιου αναγνώστη και απαντά σε αυτή. Βλ. Σ., «Ποικίλα λαλή-
ματα», Πανδώρα ΙΓ΄/337 (1.4.1864), σ. 16-19.