Α' ΤΟΜΟΣ

Νεοελληνικές σπουδές στην Κωνσταντινούπολη κατά τον 19

αιώνα

391

γνωστόν– στους φιλέλληνες Ευρωπαίους μαθήματα νεοελληνικής γραμματεί-

ας, που δημοσιεύθηκαν το 1824 στη Γενεύη στη γαλλική γλώσσα και αρκετά

αργότερα στα Ελληνικά.

Οι συγγραφείς που αναφέρθηκαν παραπάνω σχετικά με τη

Bibliographie

του Émile Legrand ήταν στην πραγματικότητα, μαζί με τον Μανουήλ Γεδε-

ών, από τους τελευταίους μιας περιόδου πνευματικής ακμής του ελληνισμού

της Πόλης, η οποία συμβάδισε με τις πολιτικές εξελίξεις στην οθωμανική

αυτοκρατορία μετά το 1830. Ίσως θα μπορούσε να προσθέσει κανείς μία

ακόμα γενιά σημαντικών λογίων, που περιλαμβάνει τον Καλλίνικο Δεληκά-

νη, αρχειοφύλακα της Μεγάλης Εκκλησίας και μητροπολίτη Καισαρείας, τον

Χρύσανθο Τραπεζούντος (Φιλιππίδη) και τον αρχιμανδρίτη Ιερώνυμο Κων-

σταντινίδη. Μάλιστα, οι Γεδεών και Μυστακίδης, αλλά και άλλοι λόγιοι που

ήκμασαν στην Κωνσταντινούπολη κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, όπως ο Φιλά-

ρετος Βαφείδης, είχαν τη μάλλον θλιβερή εμπειρία του περάσματος στην

Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη, όπου συνέχισαν να γράφουν ώσπου τερμάτισαν

τον βίο τους τη δεκαετία του 1940.

Οι τελευταίοι μάλιστα μόλις που πρόλα-

11.

Cours de la littérature grecque moderne

, Γενεύη 1824 =

Die neugriechi-

sche Literatur: In Vorlesungen gehalten yu Genf 1826

von Jacovaky Rizo Neru-

los, ehemaligen Premierminister der griechischen Hospodare in der Moldau und

Walachei

, Uebersetyt von Dr. Christian Müller, Mainz, 1827 =

Ιστορία των γραμ-

μάτων παρά τοις νεωτέροις Έλλησι

[…]

, εξελληνίσθη υπό Ολυμπίας Ι. Ν. Abbot

Αθήνα 1870. Με το αυτό αντικείμενο ασχολήθηκε ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής,

πατριάρχης των εν Ελλάδι Φαναριωτών και αργότερα πρέσβυς στην Κωνσταντινούπο-

λη. Βλ.

Histoire littéraire de la Grèce moderne

, 2 τόμοι, Παρίσι 1877∙

Précis d’une

histoire de la littérature néo-hellénique

, Ι-ΙΙ, Bερολίνο 1877 =

Περίληψις ιστορίας

της νεοελληνικής φιλολογίας

, Αθήνα 1887. Η ανασκευή της κοινής πεποίθησης, όπως

επικρατούσε στη Δύση, περί εκλείψεως κάθε πνευματικής δραστηριότητας στην καθ’

ημάς Ανατολή υπήρξε κίνητρο για τη σύνταξη καταλόγων λογίων, σχολών και έργων,

όπως στην περίπτωση του Αλεξάνδρου Ελλαδίου, ο οποίος συνέγραψε για αυτό τον

σκοπό απευθείας στα Λατινικά

Status Praesens Ecclesiae Graecae

, Impressus I. R.

S., Νυρεμβέργη 1714.

12. Ως γνωστόν ο Χρύσανθος Τραπεζούντος εξελέγη αργότερα Αρχιεπίσκοπος

Αθηνών. Ο Μυστακίδης δώρισε τη βιβλιοθήκη του στην Εταιρεία Βυζαντινών Σπου-

δών (Αθήνα) και αυτή μελετήθηκε, μαζί με τα κατάλοιπα του συγγραφέα, από τον

Κωνσταντίνο Δυοβουνιώτη. Βλ.

ΕΕΒΣ

ΙΔ΄ (1938), σ. 415-431· ΙΕ΄ (1939), σ. 352-

404· ΙΣΤ΄ (1940), σ. 160-210∙ ΙΖ΄ (1941), σ. 275-285. Κατά τη δεκαετία του 1920,

ο μητροπολίτης Ηρακλείας και πρώην καθηγητής της Εκκλησιαστικής Ιστορίας στη

Θεολογική Σχολή της Χάλκης Φιλάρετος Βαφείδης συνέγραφε εκτενώς στο εκκλη-

σιαστικό περιοδικό της Θεσσαλονίκης «Γρηγόριος ο Παλαμάς». Βλ. Βασίλειος Θ.

ταυριδης

Η Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης 1844-1923

, χ.ε., Αθήνα 1970, σ. 97.