Α' ΤΟΜΟΣ

Αναζητήσεις εθνικής ταυτότητας στο λαϊκό μυθιστόρημα της Κωνσταντινούπολης

385

του κοινού στο οποίο απευθύνονται.

Έτσι τελικά, ο Έλληνας, ακόμη και όταν

είναι κακός, μέσα στην τουρκική κοινωνία υπηρετεί τα ιδεώδη του ελληνισμού,

ενώ η απουσία του από την οθωμανική ιστορία καθίσταται αδύνατη.

Η Κωνσταντινούπολη των Ελλήνων του 18ου αιώνα, από τα μέσα του 19ου

αιώνα και ύστερα, ξαναβρίσκει τον τουρκικό χαρακτήρα της αλλά τελικά, όπως

αποδεικνύεται, με τρόπο πολύ επιφανειακό. Οι συγγραφείς, ακολουθώντας τα

λογοτεχνικά ρεύματα του δυτικού κόσμου αλλά και τις επιταγές της εγχώριας

αγοράς, ενδιαφέρθηκαν και τελικά ασχολήθηκαν με την οθωμανική ιστορία, η

οποία μετατρέπεται σε κομμάτι της ελληνικής.

Τόσο στο έργο του Ξένου όσο και στου Ράμφου η τουρκική ιστορία, μέσα

από την κεντρική διοίκηση και την έδρα της κυβέρνησης, των στρατοπέδων

και των παλατιών της, γίνεται το θέατρο όπου συγκρούονται αδιάκοπα το καλό

και το κακό για να καταδειχθεί εντέλει η αδικία των Τούρκων σε βάρος των

Ελλήνων, η δύναμη και η υπεροχή του Έλληνα, καθώς και η προσήλωσή του

στην υπηρεσία της πατρίδας.

Ακόμα και όταν ο τουρκικός κόσμος κυριαρχεί στο μυθιστόρημα, ο ελληνι-

σμός κλέβει την παράσταση, δίνοντας τη λύση στην πλοκή για να κρατήσει εγω-

ιστικά την Πόλη δική του, εξυπηρετώντας συστηματικά την τόνωση της εθνικής

συνείδησης, συμβάλλοντας καθοριστικά στη σύσταση της εθνικής ταυτότητας.

Η κατάρτιση της αφήγησης, έτσι όπως επιχειρείται στα εν λόγω μυθιστο-

ρήματα, προσδίδει νόημα και αναδεικνύει τον ελληνισμό σε ενεργό παράγοντα

του ιστορικού γίγνεσθαι του οθωμανικού κόσμου, προσδίδοντας αφηγηματική

ταυτότητα στον Έλληνα αναγνώστη, όχι γιατί γνωρίζει ή αναγνωρίζει την οθω-

μανική ιστορία αλλά γιατί την πλάθει.

Άλλωστε, η ιστορία όπως εξιστορείται

παίρνει τη θέση της ιστορίας όπως βιώθηκε. Η παρουσία του Έλληνα στην

Κωνσταντινούπολη δεν περιορίζεται μόνο σε μια κοινότητα κουλτούρας, αλλά

λειτουργεί ως ρυθμιστικός παράγοντας τόσο της ανάγνωσης της ιστορίας όσο

και της ψυχολογίας του αναγνώστη. Η εξυπηρέτηση της εθνικής ταυτότητας

επιβάλλει αναδιάρθρωση της αφήγησης, η οποία παίρνει τελικά τη μορφή

πατριωτικών εξάρσεων για να υποτάξει το μυθιστόρημα στις ανάγκες συγγρα-

φής εθνικής ιστορίας.

30. Ας μην ξεχνάμε επίσης το οικονομικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο Ράμφος

μετά τη συνταξιοδότησή του το 1860, γεγονός που αναμφίβολα υποτάσσει το γράψι-

μό του στη ζήτηση της αγοράς, πράγμα που αποδυναμώνει τη λογοτεχνική του αξία.

Βλ.

αρελας

, σ. 694.

31. Βλ.

ιακος

, σ. 173.