Α' ΤΟΜΟΣ

Γιωργοσ Κωστακιωτησ

384

εγερθή […] ο Πατριάρχης ηγέρθη διά της βοηθείας των Δημίων μη δυνάμενος

να περπατήσει […] – Κύριε Ιησού Χριστέ δέξαι το πνεύμα μου και σώσον τον

περιούσιόν σου λαόν. – Τίνα προσκαλείς εις βοήθειαν; […] Αναρτήσαντες επί

του στήθους του την επιγραφήν: Προδότης της Βασιλείας.

Το ίδιο και στον

Διάβολο εν Τουρκία

, ο Τζιφούτ Ιαννάκης υπηρετεί χωρίς

ηθικούς φραγμούς την τοκογλυφία, για να θέσει τελικά τα πλούτη του, προς

μεγάλη έκπληξη αλλά και ικανοποίηση του αναγνωστικού κοινού, στην υπηρε-

σία της Επανάστασης.

Η διήγησή τους ξεπερνάει την ιστορική πραγματικότητα και αφήνεται να

παρασυρθεί από ένα άκρατο εθνικό συναίσθημα υπερηφάνειας χωρίς προηγού-

μενο, που τελικά απογυμνώνει το έργο από κάθε ίχνος αξιοπιστίας. Ενώ έχει ως

αφετηρία την ιστορία, περνάει στο ιστορικό μυθιστόρημα για να επιστρέψει τελι-

κά σε έναν πατριωτισμό που, είναι αλήθεια, μερικές φορές αδυνατεί να ελέγξει.

Ο Ράμφος επικεντρώνεται στο συναίσθημα αφήνοντας ή ξεχνώντας τις

προθέσεις αλλά και τις δηλώσεις του προλόγου του: «Δους τον τίτλο Χαλέτ

Εφέντης τη παρούση πρωτοτύπω συγγραφή, ενόμισα τούτον πρόσφορον προς

διαδραμάτισιν συμβάντων υπό την Κυβέρνησιν και την επήρειαν αυτού γεγο-

νότων».

Ακόμα και όταν δεν αναφέρεται κατευθείαν στους Έλληνες, στην

ελληνική κοινότητα, στο πολιτικό και οικονομικό τους βάρος ή και στις κακο-

πάθειές τους, βάζει στο προσκήνιο πλούσιες αρμενικές οικογένειες τραπεζιτών,

τις οποίες περιγράφει όπως θα είχε περιγράψει τους Έλληνες. Ο Ξένος με τη

σειρά του επιμένει σε συνθέσεις χαρακτήρων αποκρουστικών πέρα από εθνι-

κές καταγωγές, που την τελευταία στιγμή μετατρέπονται σε φρουρούς υψηλών

πατριωτικών φρονημάτων.

Τέτοιες ξαφνικές ανατροπές στους προσανατολισμούς της διήγησης, συν-

δεδεμένες με δραματικές περιγραφές, σίγουρα δεν επιτρέπουν να αντιμετωπί-

σουμε τέτοια έργα ως ανώδυνες μυθιστορηματικές συνθέσεις, αφού συμβάλ-

λουν χωρίς αμφοβολία –έχοντας ως αφορμή την τουρκική εχθρότητα– στη

συνειδητοποίηση της εθνικής ταυτότητας.

Παρόλο που στα δύο τρίτα του έργου του Κωνσταντίνου Ράμφου οι Έλληνες

είναι απόντες, ενώ στη μυθοπλασία του Στέφανου Ξένου υποδύονται ρόλους και

χαρακτήρες το ίδιο αρνητικούς με αυτούς των Τούρκων, οι συγγραφείς αδυνατούν

να αποποιηθούν τα προσωπικά τους πιστεύω και να αγνοήσουν τις απαιτήσεις

27.

Το ίδιο

, σ. 233-242.

28.

ενος

, σ. 289-291.

29.

αμφος

, τ. 1, σ. 2.