Α' ΤΟΜΟΣ

345

θανασια

λυκοφρυδη

-Λ

εοντσινη

Όψεις της εθνικής ταυτότητας στον νεοελληνικό στοχασμό

του 19ου αιώνα

Στη μελέτη αυτή επιχειρώ να προσδιορίσω όψεις της εθνικής ταυτότητας που

αναδείχθηκαν κατά τον 19ο αιώνα στον ελληνικό χώρο και συνδέονται με την

εθνικιστική ρητορική η οποία στόχευε στην ανάδειξη της ιδέας της εθνικής

ενότητας και στην ενίσχυση του εθνικού εγώ. Οι Έλληνες διανοούμενοι, επι-

χειρώντας την ενδυνάμωση της εθνικής συνείδησης, στηρίχθηκαν στην ιδέα

της αδιάκοπτης παρουσίας των Ελλήνων στον ίδιο γεωγραφικό χώρο και στην

έννοια της ιστορικής και πολιτιστικής ενότητας, προβάλλοντας την αντίληψη

του κοινού δεσμού των Ελλήνων με βάση την κοινή γλώσσα, την κοινή κατα-

γωγή και την κοινή θρησκεία ή ακόμη τη διασύνδεση της ιστορίας με τον γεω-

γραφικό χώρο, δηλαδή την ‘εθνικότητα’, ως σύνολο μιας κοινής κουλτούρας

και καταγωγής, που συνδεόταν με την εθνική ιδιαιτερότητα. Ο γεωγραφικός

και πολιτισμικός προσδιορισμός των πληθυσμών που ζούσαν στην ηπειρωτική

Ελλάδα και στα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου και η ανάδειξη της εθνικής

ενότητας του ελληνισμού αναδεικνύεται μέσα από κείμενα των διανοουμένων

της εποχής, οι οποίοι επιχειρούν να ανατρέψουν αντιλήψεις ξένων συγγρα-

φέων που αμφισβητούν την ‘ελληνικότητά’ τους ή περιγράφουν με αρνητικό

τρόπο τον εθνικό χαρακτήρα, σε μια προσπάθεια υπονόμευσης του αγώνα

τους για ελευθερία και κατασυκοφάντησής τους στον διεθνή χώρο, κυρίως σε

στιγμές που διεκδικούν την πολιτική τους ελευθερία.

1. Το θέμα της πολιτισμικής και της εθνικής ταυτότητας των Νεοελλήνων έχω

αναπτύξει σε μια σειρά μελετών μου. Βλ. σχετικά

θανασία

λυκοφρύδη

-Λ

εοντσίνη

«Το πρόβλημα της πολιτισμικής ταυτότητας στο νεοελληνικό στοχασμό»,

Νεοελλη-

νική φιλοσοφία. Θέματα πολιτικής και ηθικής

, ΕΚΠΑ, Αθήνα 2001, σ. 359-380·

λυκοφρύδη

-Λ

εοντσίνη

, «Εθνικοί χαρακτήρες, πολιτισμική ταυτότητα και ελληνική