B' ΤΟΜΟΣ

Στελλα Κουρμπανα

508

για το «πρῶτον ἑλληνικὸν μελόδραμα ὑπὸ Ἕλληνος ποιηθέν».

Η εθνική

αυτή όπερα, σε ιταλικό λιμπρέτο αλλά με καθαρά ελληνική θεματολογία –και

μάλιστα από την πολύ πρόσφατη ιστορία του τόπου– και με κάποια μουσι-

κά φολκλορικά στοιχεία, διεκδίκησε επάξια τον τίτλο του πρώτου ελληνικού

μελοδράματος. Η υποδοχή από το κοινό της πρεμιέρας στην Πάτρα το 1861

(αλλά και της παράστασης στην ιδιαίτερη πατρίδα του συνθέτη το 1864) ήταν

ενθουσιώδης. Όμως όταν το έργο ανέβηκε στην Ερμούπολη, τον Νοέμβριο του

1866, γνώρισε μια επιτυχία που ξεπέρασε κατά πολύ τον χώρο της μουσικής.

Στο νησί της Σύρου υπήρχε έντονο το αίτημα για ελληνική μουσική από

παλαιότερα. Σε παράσταση των

Λομβαρδών

του Verdi τον Ιούνιο του 1860 το

ερμουπολίτικο κοινό ενθουσιάστηκε, διότι «ἐφάνη ἐπὶ τῆς σκηνῆς καὶ ἡ ἑλλη-

νικὴ φουστανέλλα καὶ ἐψάλη εἰς τὴν ἡμερέτεραν γλῶσσαν ὑπὸ τοῦ βαρυτόνου,

βοηθουμένου ὑπὸ τῆς μουσικῆς, τὸ ᾆσμα τοῦ ἐθνικοῦ ποιητοῦ Σολωμοῦ».

Έτσι δεν είναι παράξενο που η παράσταση του

Μάρκου Βότσαρη

στο θέατρο

«Απόλλων» τον Νοέμβριο του 1866 ξεσήκωσε θύελλα θετικών αντιδράσεων. Η

ιστορική στιγμή ήταν πολύ φορτισμένη, καθώς η επανάσταση που είχε ξεσπά-

σει στην Κρήτη από το καλοκαίρι εναντίον του Τούρκων (που κατείχαν ακόμη

το νησί) είχε οδηγήσει στις 8 και 9 Νοεμβρίου του ίδιου έτους στο περίφημο

ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, που είχε συγκινήσει το πανελλήνιο και όχι μόνο. (Ο

Victor Hugo αλλά και ο Giuseppe Garibaldi ήταν από τους πρώτους που εξέ-

φρασαν τη συμπαράσταση και τη συμπόνια τους για τη θυσία των Ελλήνων της

Κρήτης). Στη Σύρο η συγκινησιακή φόρτιση ήταν ιδιαιτέρως αυξημένη, καθώς οι

Ερμουπολίτες, διαπνεόμενοι από επαναστατικά φρονήματα, αλλά και πιθανόν

λόγω και της σχετικά πρόσφατης σφαγής της Χίου –απ’ όπου κατάγονταν οι

περισσότεροι–, είχαν οργανώσει στο νησί τους επιτροπή για να βοηθήσουν τους

Κρήτες, ενώ οι εθελοντές που θα κατέβαιναν στην Κρήτη από όλη την Ελλάδα

και την Ευρώπη είχαν συγκεντρωθεί στην Ερμούπολη. Η παράσταση, λοιπόν,

μιας ελληνικής όπερας, με θέμα την ιστορία ενός από τους ήρωες της ελληνι-

κής επανάστασης ήταν αναμενόμενο, στη συγκεκριμένη συγκυρία, να ξεσηκώ-

σει θύελλα θετικών αντιδράσεων. Και παρότι το λιμπρέτο ήταν γραμμένο στα

ιταλικά (καθώς ο θίασος ήταν ιταλικός και οι τραγουδιστές δεν μπορούσαν να

τραγουδήσουν σε ακατάληπτη γι’ αυτούς γλώσσα ολόκληρη όπερα), η επιτυχία

της όπερας ήταν μοναδική. Μάλιστα με εντολή του δημάρχου της πόλεως, ο

οποίος ανέλαβε να καλύψει τα έξοδα, η παράσταση δόθηκε για τρεις τουλάχι-

στον βραδιές χωρίς εισιτήριο για τους εθελοντές που θα κατέβαιναν στην Κρήτη.

12.

Ἐφημερίς

, 16.6.1875.

13.

Ἀστὴρ

( Ἑρμουπόλεως), 19.6.1860·

Ἕνωσις

( Ἑρμουπόλεως), 19.6.1860.