B' ΤΟΜΟΣ

505

τελλα

ουρμπανα

Το «πρώτο ελληνικό μελόδραμα» και οι διεκδικητές του

«Εἰς ὅλους μας γνωστότατον ὅτι εἰς τὸ γένος μας θεατρικὴν ψαλτικὴν δὲν

ἔχομεν ἀκόμη», έγραφε ο Κωνσταντίνος Κούμας το 1819 στο

Σύνταγμα Φιλο-

σοφίας

του.

Κι όμως, την εποχή εκείνη είχαν ήδη δει τα φώτα της σκηνής

του κερκυραϊκού θεάτρου San Giacomo δύο τουλάχιστον μελοδραματικά έργα

γραμμένα από γηγενείς συνθέτες: η κωμική όπερα

Gli amati confusi, ossia

il brutto fortunato

(

Οι μπερδεμένοι εραστές ή ο τυχερός άσχημος

) του Στέ-

φανου Πογιάγου, το 1791, και ο κωμικός

Don Crepuscolo

του μαθητή τού

Πογιάγου, Νικόλαου Χαλικιόπουλου Μάντζαρου (του εθνικού μας συνθέτη),

το 1815. Τα έργα αυτά αποτελούν αντίστοιχα την παλαιότερη χαμένη και την

παλαιότερη σωζόμενη γνωστή όπερα γραμμένη από Έλληνα μουσουργό. Τι

ήταν λοιπόν αυτό που έκανε τον Κωνσταντίνο Κούμα να θεωρεί πως το ελλη-

νικό γένος δεν είχε όπερα και, κυρίως, τι ήταν αυτό που θα καθιστούσε το

ερώτημα του Έλληνα διανοητή συνεχώς επίκαιρο, δεδομένου πως το αίτημα

για ελληνικό μελόδραμα δεν έπαψε να επανέρχεται επιτακτικά έως και το γύρι-

σμα του 19ου αιώνα. Αποτέλεσμα ήταν να εμφανίζονται όλο και συχνότερα

μελοδραματικά έργα που διεκδικούσαν τον τίτλο του πρώτου ελληνικού μελο-

δράματος, ως εάν αυτό το έργο που είχε λίγα χρόνια πριν γίνει δεκτό ως τέτοιο

είχε σβηστεί από τη συλλογική μνήμη.

Σε αντιστοιχία με τη σχετικότητα των συστατικών στοιχείων της ελληνικό-

τητας μοιάζει να βρίσκεται και η σχετικότητα των ίδιων των μουσικοθεατρικών

ειδών. Τον Δεκέμβριο του 1874 παρουσιάστηκε σε κλειστό κύκλο στην Αθήνα

η κωμωδία του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή

Του Κουτρούλη ο γάμος

με μου-

σική του Γάλλου συνθέτη Alphonse Danhauser. Αν και το έργο αυτό, που

1. Κωνσταντῖνος

ούμασ

Σύνταγμα Φιλοσοφίας

τ. Γ΄, ἐν Βιέννῃ τῆς Αὐστρίας, ἐκ

τῆς Τυπογραφίας Ἰωάννου Σνειρέρου, 1819, σ. 268.