500 / 562
Εθνικός χαρακτήρας και υποκριτική τέχνη στο ελληνικό θέατρο του 19ου αιώνα
499
της αναγκαιοτάτης φυσικότητος και πιθανότητος ην απαιτεί εκ του θεάτρου
πας άνθρωπος, μάλιστα δε ο Έλλην, απλούστερα, ευθύτερα, φυσικώτερα και
χαριέστερα διανοούμενος και πράττων τα πάντα.
18
Η διαφοροποίηση παραπέμπει προφανώς στην αντίθεση κλασικής και
ρομαντικής τάσης στην υποκριτική. Σημειώνεται ότι ο Λάτρης διατυπώνει τις
παρατηρήσεις του στον σμυρναϊκό Τύπο μεταξύ 1863-1869, παρακολουθώ-
ντας τη θεατρική κίνηση ενός από τα σημαντικότερα κέντρα του ελληνισμού
της καθ’ ημάς Ανατολής, όπου η ανάγκη για τον προσδιορισμό της ελληνικό-
τητας είναι εντονότερη.
Διαγράφει τελικά ένα σχήμα που συνδέει το παρελθόν της κλασικής αρχαι-
ότητας με τη συνέχεια του έθνους, τη σχέση του θεάτρου με την κοινωνία και
τη μίμηση της φύσης με το ελληνικό στοιχείο, για να καταλήξει στο συμπέρα-
σμα ότι ο Έλληνας ηθοποιός οφείλει να ασκεί την τέχνη του σύμφωνα με τη
φύση και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του. Παραθέτω:
[…] οι δόκιμοι Έλληνες ηθοποιοί προδήλως υπερβαίνουσι τους πλείστους των
ξένων ομοτέχνων κατά την φυσικότητα, την ετοιμότητα, την χάριν των παρα-
στάσεων, έχοντες φυσικήν την νοημοσύνην, την αργήν και ολιγαρκή φιλοκαλίαν,
την γενναίαν ψυχήν και την ευκαμψίαν του σώματος, και τα πάντα ευθύς αντι-
λαμβανόμενοι και πανταχόθεν απομιμούμενοι και παραδεχόμενοι το καλόν και
χρήσιμον.
19
Ο Λάτρης αναπαράγει ιδέες περί αισθητικής ήδη γνωστές από τα πονήμα-
τα των δασκάλων του γένους της προεπαναστατικής περιόδου, εστιάζοντας
στις έννοιες της φυσικότητας, της φιλοκαλίας, της συμμετρίας, της μίμησης,
της διόρθωσης των ηθών, που αυτή τη φορά όμως συστήνει στους εν ενεργεία
εργάτες της ελληνικής σκηνής μέσα από μια στήλη θεατρικής κριτικής και
προσπαθεί να επιβάλει στη θεατρική πρακτική της εποχής του.
Δεκαπέντε χρόνια μετά, την ίδια θεώρηση σχετικά με μια «ελληνότροπη»
καλλιτεχνία με βασικές παραμέτρους τη «φύση» και το «μέτρο» συναντάμε
στο
Δοκίμιον περί υποκριτικής
του Ηλία Ωρολογά Δασαρίτη, που δημοσιεύε-
ται το 1883.
20
Για τον συγγραφέα και το περιεχόμενο του δοκιμίου έχει μιλήσει
η Ηρώ Κατσιώτη σε μελέτημά της.
21
Εδώ θα εστιάσω μόνο σε συγκεκριμένα
18.
Το ίδιο
(22.11.1869).
19.
Το ίδιο
(15.11.1869).
20. Ηλίας
Ω
ρολογάς
Δ
ασαρίτης
,
Δοκίμιον περί υποκριτικής
, Αθήνησιν 1883.
21. Ηρώ
Κ
ατσιώτη
, «Για το
Δοκίμιον Υποκριτικής
του Ηλία Ωρολογά Δασαρίτη»
στον τόμο
Ο ηθοποιός και η τέχνη της υποκριτικής. Θεωρία και πράξη, Ιστορία και