476 / 562
Γαλλοφωνία και ελληνικότητα. Η περίπτωση της
Iphigénie
του Jean Moréas
475
στην Κωνσταντίνη, στα ερείπια της αρχαίας πόλης Timgad
58
της Αλγερίας,
καθώς και στην Τύνιδα και στο αρχαίο αμφιθέατρο της Καρχηδόνας της Τυνη-
σίας.
59
Για τις περιοδείες αυτές, στις οποίες επίσης πήρε μέρος ο Moréas, ο
ποιητής δίνει τις δικές του, εξαιρετικά θετικές, μαρτυρίες στο
Esquisses et
Souvenirs
,
60
όπου μάλιστα αποκαλεί τους Μαγκρεμπίνους «Αιθίοπες»,
61
κατά
τα αρχαία ελληνικά μυθολογικά πρότυπα, γιατί οι αρχαίοι Έλληνες αναγνώρι-
ζαν την ταυτότητα των ανθρώπων από τη μακρινή Αφρική
62
με βάση τη σκου-
ρόχρωμη επιδερμίδα τους. Η ελληνικότητα λοιπόν της
Ιφιγένειας
του Moréas
ταξίδεψε, μέσω της γαλλοφωνίας, σε ένα πολύ σημαντικό αλλά και συχνά
δυσπρόσιτο για τους καιρούς εκείνους αποικιοκρατούμενο γεωγραφικό πεδίο,
επιβεβαιώνοντας και με αυτό τον τρόπο την ταυτότητα καθώς και τη χρονική
ισχύ και τη διάρκεια της πολιτισμικής της διαμεσολάβησης.
Αναφορικά με την υποδοχή τoυ έργου τόσο από τον περιοδικό Τύπο όσο
και από άρθρα διανοούμενων και συγγραφέων της εποχής, θα πρέπει να σχο-
λιάσουμε τόσο το εγκωμιαστικό τους περιεχόμενο όσο, και κυρίως, την επιμο-
νή τους στη διπολική ταυτότητα της τραγωδίας, που συνδυάζει την ανανέωση
του αρχαίου ευριπίδειου έργου και την άριστη καθώς και επιτυχή χρήση της
κλασικής γαλλικής γλώσσας. Ενδεικτικά, ο Maurice Barrès θα μιλήσει για μία
«χάρη συγκινητική και οικεία που ξέρουν να γεύονται μόνο αυτοί που γνωρί-
ζουν τις καθαρές απολαύσεις τις τραγωδίας»,
63
ενώ ο Γάλλος δημοσιογράφος
Edmond Stoullig θα πει ότι ο Moréas «θα δημιουργήσει από το έργο του
Ευριπίδη μία Ιφιγένεια που αναδεικνύει όμορφα κλασικά ένστικτα και μας
κάνει να θυμηθούμε τον Ρακίνα, αλλά πιο κοντά στην εποχή μας και πιο κοντά
στο ελληνικό πνεύμα».
64
Αντίστοιχα, στην Ελλάδα, ο Γρηγόριος Ξενόπουλος
θα προχωρήσει σε μια αρτιότατη, εμπεριστατωμένη αλλά και εγκωμιαστική
58. M
oréas
,
Esquisses et Souvenirs
, σ. 45.
59.
Το ίδιο
, σ. 55.
60.
Το ίδιο
, κεφ. «Comédiens en route», σ. 30-55.
61.
Το ίδιο
, σ. 31.
62. Franck M. S
nowden
Jr.,
Blacks in Antiquity
,
Harvard University Press,
Μασαχουσέτη 1970, σ. 101.
63. Αντιθέτως, ο συμβολιστής δραματουργός Paul Claudel εμφανίζεται απόλυτα
αρνητικός έναντι της
Ιφιγένειας
του Moréas. Βλ. σχετικά Paul
C
laudel
,
Richard
Wagner, rêverie d’un poëte français,
édition critique et commentée par Michel
Malicet, Les Belles Lettres, Paris, 1970, σ. 73: « Η
Ιφιγένεια εν Ταύροις
που τόσο
θαυμάζει ο
Maurice Barrès, θυμίζει αρχαία ελληνική τέχνη όσο ένα γύψινο άγαλμα
του Thorwaldsen μοιάζει σε έργο του Πραξιτέλη», μτφρ. της γράφουσας.
64. S
toulling
, ό.π. (μτφρ. δική μου).