399 / 482
Ιωαννησ Κυριακαντωνακησ
398
Την ίδια περίοδο που γράφτηκε το συγκεκριμένο εγκώμιο στον ΕΦΣΚ,
ένας λόγιος κληρικός, ο Σιναΐτης αρχιμανδρίτης Γερμανός Αφθονίδης, έθετε
παρεμφερείς στόχους στην εισαγωγή της μεγαλεπήβολης έκδοσης των
Μετά
την Άλωσιν
, του χρονογραφήματος του Αθανασίου Κομνηνού Υψηλάντη, με
το οποίο –όπως ήδη ειπώθηκε– ασχολήθηκε αργότερα και ο Αθανάσιος Παπα-
δόπουλος Κεραμεύς. Ένα ακόμα ελληνικό κείμενο εκδίδεται, ένα έργο χωρίς
το οποίο θα αγνοούσαμε πολλά στιγμιότυπα της ελληνοοθωμανικής ιστορίας
και της ιστορίας των Φαναριωτών. Περιλαμβάνει διακλαδώσεις της κωνσταντι-
νουπολίτικης λογιοσύνης στην παράδοση των χρονικών και των «εφημερίδων»
(Ιωάννης Καρυοφύλλης, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, Δαπόντες κ.ά.), αλλά
και της εκκλησιαστικής ιστορίας και ο εκδότης του δράττεται της ευκαιρίας
να κάνει λόγο για την αποστολή «πρωτοτόκου υιού απορφανισθείσης οικογε-
νείας», την εκπολιτιστική αποστολή του ελληνικού έθνους για λογαριασμό των
λαών της Ανατολής και την αναγκαιότητα συγγραφής κριτικής και συστηματι-
κής ιστορίας της περιόδου μετά το 1453, ένα έργο που ο Αφθονίδης χαρακτη-
ρίζει «αποκλειστικώς ελληνικόν».
25
Επιφυλάσσει μάλιστα κριτικά έως αρνητι-
κά σχόλια για τους δυτικούς συγγραφείς που είχαν έως τότε ασχοληθεί με την
ιστορία των ανατολικών λαών και της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Οι δύο αυτοί συγγραφείς, ο Ματθαίος Παρανίκας και ο Γερμανός Αφθονί-
δης, δεν είχαν απαραιτήτως την ίδια αντίληψη για τις πολιτικές συνθήκες μέσα
στις οποίες θα επιτυγχάνονταν οι παρεμφερείς, ουτοπικοί σε μεγάλο βαθμό,
πνευματικοί στόχοι τους. Η σχέση του πρώτου με τον Βασιάδη και τον Ελλη-
νικό Φιλολογικό Σύλλογο Κωνσταντινουπόλεως θα ήταν δυνατόν να τον φέρει
πλησιέστερα στους στόχους της Μεγάλης Ιδέας, εκπεφρασμένης ωστόσο ως
προγράμματος πολιτισμικού επεκτατισμού, η πολιτική συνθήκη του οποίου δεν
δηλώνεται με σαφήνεια στις εισαγωγικές σελίδες του
Σχεδιάσματος
.
26
Το ζήτη-
βλ. και Χάρης Ε
ξερτζογλου
,
Εκ δυσμών το φως; Εξελληνισμός και οριενταλισμός στην
οθωμανική αυτοκρατορία (μέσα 19ου – αρχές 20ού αιώνα)
, Εκδόσεις του εικοστού
πρώτου, Αθήνα 2015, σ. 83-84.
25. Γερμανός Α
φθονιδης
, «Πρόλογος του εκδότου» στο
Εκκλησιαστικών και
πολιτικών των εις δώδεκα, βιβλίον Η΄, Θ΄ και Ι΄, ήτοι Τα Μετά την Άλωσιν
, Ι. Βρεττός,
Κωνσταντινούπολη 1870, σ. γ΄-η΄· Μαρίνος Σ
αρηγιαννης
, «Οι Φαναριώτες και η οθω-
μανική παράδοση: Επιδράσεις και στεγανά, 17ος-18ος αιώνες» στον τόμο
Τουρκολο-
γικά, Τιμητικός τόμος για τον Αναστάσιο Κ. Ιορδάνογλου
, επιμ. Γεώργιος Σαλακίδης,
Σταμούλης, Θεσσαλονίκη 2011, σ. 316.
26. Έχει κάποιο ενδιαφέρον η χρήση από τον συγγραφέα του αόριστου όρου
Ανα-
τολή
και όχι αυτοκρατορία των Οθωμανών. Η ονομασία
οθωμανικό κράτος
συναντάται
μόνο παρακάτω, σε μια μάλλον ουδέτερη γεωγραφική αναφορά σχετιζόμενη κυρίως με