Συνάντηση εργασίας νέων ερευνητών

Αριστέα Κομνηνέλλη

μεταφρασεολόγο ως προς τον ελληνικό 19

αιώνα. Η γλώσσα

πολλές φορές προκαλεί αμηχανία και αυτή την αμηχανία δεν

την απαλείφει μία έρευνα στο λεξικό ή η αυτόματη αναγνώρι-

ση των συντακτικών δομών της καθαρεύουσας μετά από πολ-

λές αναγνώσεις κειμένων της περιόδου. Το πρόβλημα είναι ότι

οι λέξεις σχεδόν όλες είναι γνωστές αλλά έχουμε, όχι σπάνια,

την αίσθηση ότι πρόκειται για λάθος επιλογή από τον παρα-

δειγματικό άξονα με λέξεις συγγενικής σημασίας.

Η παιδεία

των μεταφραστών, τα μεταφράσματα των οποίων εξετάσαμε,

μας κάνει να αμφιβάλουμε ότι πρόκειται για μεταφραστικές

αστοχίες που πηγάζουν από την ελλιπή γνώση της γαλλικής.

Η ρευστότητα της γλώσσας της εποχής δεν επιτρέπει να αξι-

ολογήσουμε με ασφάλεια την επιλογή. Αναμφίβολα, λοιπόν,

οι μεταφράσεις αποτελούν πηγή μελέτης της διαμόρφωσης

της ελληνικής γλώσσας όπως παρατηρεί και ο Henri Tonnet:

«Είναι προφανές ότι ανάλογες μελέτες “ιστορικής μεταφρα-

σεολογίας” θα συνέβαλλαν σημαντικά στη χαρτογράφηση του

νεοελληνικού λεξιλογίου και θα έφερναν στην επιφάνεια τις

ποικίλες αποδόσεις που επιχειρήθηκαν πριν την οριστική κα-

θιέρωση λέξεων και όρων».

Επίσης, αγνοούμε το βιωματικό

βάρος των λέξεων. Έτσι, στο ελληνικό κείμενο διαμεσολαβεί,

σε αρκετά σημεία, το γαλλικό ώστε να ξεπεραστεί η αναγνω-

στική αμηχανία. Το ξένο είναι στην προκειμένη περίπτωση το

οικείο, ενώ για τον ελληνόφωνο ή την ελληνόφωνη μεταφρα-

σεολόγο, το ελληνικό είναι το ανοίκειο.

23. Για το ζήτημα της επιλογής συνωνυμικών όρων, βλ.: Lucia Marche-

selli Loukas, «Θεωρία και πράξη της μετάφρασης στον Δ. Καταρτζή»,

στον τόμο

Πρακτικά Β΄ Διεθνούς Συνεδρίου, Ελληνική Εταιρεία Γενι-

κής και Συγκριτικής Γραμματολογίας, Ταυτότητα και Ετερότητα στη

Λογοτεχνία, 18

ος

– 20

ος

αι

. Αθήνα, 8-11. 11. 1998, τ. 3,

Μετάφραση και

Διαπολιτισμικές Σχέσεις

, επιμ. Άννα Ταμπάκη Στέση Αθήνη, Δόμος, Αθή-

να, 1998, σσ. 67-80.

24. Henri Tonnet, «A propos d’une ancienne traduction-adaptation

de Louis Sébastien Mercier en grec moderne»,

Σύγκριση

, 9 (1998), σ. 43.