103 / 198
Βάνια Παπανικολάου
102
Τα κριτήρια της επιλογής δεν μπορούν να καθοριστούν
με ακρίβεια. Η πρωτότυπη γλώσσα του έργου θα πρέπει να
ήταν ένας από τους βασικότερους παράγοντες επιλογής. Μια
γρήγορη και μόνο ανάγνωση των τίτλων των έργων και των
ονομάτων των συγγραφέων δείχνει την προτίμηση των εκδο-
τών ή/και των μεταφραστών στα γαλλικά έργα. Είτε επειδή
οι περισσότεροι που καταπιάνονταν με την μετάφραση ήταν
γαλλομαθείς, είτε επειδή ο κάθε εκδότης επιθυμούσε να συν-
δεθεί το έντυπό του με τα παρισινά λογοτεχνικά και θεατρι-
κά επιτεύγματα, οι Γάλλοι συγγραφείς επιβλήθηκαν σχεδόν
κατά κράτος. Από τη δεκαετία του 1830 και μέχρι το τέλος
του αιώνα μεταφράστηκαν 38 Γάλλοι συγγραφείς έναντι 9
Ιταλών, 5 Άγγλων και 5 Γερμανών. Τη δεκαετία του 1870
προστέθηκαν οι Ισπανοί (3) και οι Ρώσοι (2), και δύο δεκαε-
τίες αργότερα οι Σκανδιναβοί (2).
Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι ο 19ος αιώνας ήταν
ένας αιώνας μεταφράσεων και μεταφραστών. Το φαινόμενο
της μετάφρασης κειμένων του ευρωπαϊκού πνεύματος ήταν
συνήθης πρακτική κατά τον 19ο αιώνα, αφού από τις σελίδες
των περιοδικών και των εφημερίδων δημοσιεύονταν μετα-
φράσεις ευρωπαϊκών διηγημάτων ή μυθιστορημάτων. Σημα-
ντικοί λογοτέχνες της εποχής, όπως ο Αριστομένης Προβε-
λέγγιος, ο Γεώργιος Στρατήγης, ο Γεώργιος Παράσχος και
πολλοί άλλοι, ανέπτυξαν παράλληλα με τη λογοτεχνική τους
δραστηριότητα, και σημαντικό μεταφραστικό έργο. Μόνον ο
Μιχαήλ Δαμιράλης ασχολήθηκε αποκλειστικά με τη μετάφρα-
ση (υπήρξε ένας από τους πιο συστηματικούς μεταφραστές
των έργων του Σαίξπηρ) – για όλους τους υπόλοιπους δεν
ήταν παρά ένα είδος πάρεργου στο κύριο έργο τους, που
ήταν κατά κύριο λόγο η ενασχόλησή τους με την ποίηση ή την
πεζογραφία.
Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι οι εκδότες εξόρισαν τους
Έλληνες συγγραφείς από τα έντυπά τους. Από τα μέσα ιδι-
αίτερα της δεκαετίας του 1860, όλο και πιο συχνά, τα έργα
του Τιμολέοντος Αμπελά, του Σπυρίδωνος Βασιλειάδη, του
Νικόλαου Λάσκαρη, αλλά και του Γεώργιου Δροσίνη ή του