Συνάντηση εργασίας νέων ερευνητών

Ο ελληνικός περιοδικός τύπος του 19

ου

αιώνα

«Αἱ ποιήσεις, ἅς

ἐτόνιζεν

ὁ ἴδιος, ἵνα τό ἐμψυχοῦν αὐτάς

πάθος μεταδοθῇ τῇ ψυχῇ διά δύο ἐνταυτῷ

αἰσθητηρίων

ἐγένετο τό ἐγχειρίδιον τῶν ποιητῶν».

Το «ετόνιζεν», για τον σύγχρονο έλληνα αναγνώστη δεν

είναι άμεσα κατανοητό ως «μελοποιούσε». Αντίθετα, με βάση

τη δική μας γλωσσική πραγματικότητα, θα μπορούσαμε στην

ίδια πρόταση να κάνουμε το εξής σχόλιο: το «αισθητήριο»

είναι επιτυχέστερη επιλογή από το «αισθήσεις», καθώς οι αι-

σθήσεις παραπέμπουν στην πρόσληψη ερεθίσματος από τον

υλικό κόσμο, ενώ το «αισθητήριο» εστιάζει στο όργανο πρό-

σληψης. Μπορεί εδώ να μην πρόκειται κυριολεκτικά για το

όργανο μίας εκ των πέντε αισθήσεων, πρόκειται, όμως, για

τον ανθρώπινο λόγο που αποτελεί επίσης όργανο πρόσληψης

της πραγματικότητας.

Σημείο σύγκλισης των τριών μεταφράσεων: η μη εθνοκεν-

τρική στρατηγική

Το κοινό χαρακτηριστικό των τριών μεταφράσεων είναι ότι

καμία δεν υιοθετεί εθνοκεντρική στρατηγική. Το ανοίκειο οι

μεταφραστές το απάλειψαν, κατά περίπτωση. Δεν είδαμε

όμως να χρησιμοποιούνται πολιτισμικά ισοδύναμα. Έτσι, το

κείμενο του Musset παραμένει αυστηρά αγκιστρωμένο στον

χώρο και χρόνο της αφήγησής του. Το κείμενο του Λαμαρτί-

νου, δεν περιέχει κανένα στοιχείο που να μαρτυρά προσπά-

θεια του μεταφραστή να καταστήσει τον γαλλικό Μεσαίωνα

περισσότερο οικείο στον έλληνα αναγνώστη των μέσων του

ου

αιώνα. Το κείμενο, βέβαια, της Mme de Staël, ως δοκίμιο

–άρα ένα κείμενο όπου υπερισχύει η μετάδοση της πληρο-

φορίας έναντι της αναγνωστικής απόλαυσης– είναι λιγότερο

πρόσφορο στη χρήση πολιτισμικών ισοδύναμων. Ωστόσο, ο

μεταφραστής θα μπορούσε να παρέμβει μέσω της επεξήγη-

σης, είτε εντός της μετάφρασης είτε σε μορφή υποσημείωσης.

18. «Ἐλοΐζα και Ἀβελάρδος», σ. 342.