Συνάντηση εργασίας νέων ερευνητών

Ο ελληνικός περιοδικός τύπος του 19

ου

αιώνα

κού σχήματος περισσότερο περί νεοελληνικής γραμματολογί-

ας παρά λογοτεχνίας.

Τέτοιου είδους εργασίες τις δεκαετίες 1830-1850 είναι μεν

λιγοστές, αλλά ανταποκρίνονται σε μια γενικότερη επιταγή

για χαρτογράφηση της παλαιότερης νεοελληνικής γραμματείας

στο πλαίσιο του ορισμού της πολιτισμικής και πνευματικής

ταυτότητας του νέου ελληνισμού, η οποία είχε δημιουργηθεί

στα προεπαναστατικά χρόνια. Στα όψιμα ρομαντικά χρόνια

εκφράστηκε μαζικότερα. Εκτός από αυτοτελή εκδομένα έργα

ή κεφάλαια μέσα σε πιο σύνθετα έργα, η μελέτη για τον λογο-

τεχνικο-ιστορικό λόγο του 19

ου

αιώνα θα ήταν ελλιπής εάν δεν

εξετάζαμε τον περιοδικό τύπο. Μέσω της μελέτης του περιο-

δικού τύπου όχι μόνο διαγράφεται η παραπάνω πορεία που

περιγράψαμε, αλλά εμπλουτίζεται κατά πολύ, αναθεωρείται

και μας κάνει να κατανοήσουμε ότι οι διεργασίες που παρή-

γαγαν τον λόγο περί νεοελληνικής λογοτεχνικής ιστορίας και

ο λόγος καθ’ αυτός εντοπίζεται ανάγλυφος στις σελίδες τους.

Ήδη μπορεί να δει κανείς μέσα από την παρακάτω δειγματο-

ληψία, σε πρώτο επίπεδο, τη συχνότητα της παρουσίας. Τα πε-

ριοδικά, όπως και ο Τύπος, αποτελούν ιδανικό καθρέφτη των

τάσεων.

Από τα προεπαναστατικά χρόνια μέχρι το 1840 τα φα-

νερώματα του λογοτεχνικο-ιστορικού λόγου είναι σχετικά

αραιά, ενώ στον δεύτερο μισό του 19

ου

αιώνα πυκνώνουν

εντυπωσιακά.

Η αναζωπύρωση του γλωσσικού ζητήματος

στα 1850, με αποκορύφωμα τα

Σούτσεια

(διαμάχη μεταξύ

υποστηρικτών της αναβίωσης της αρχαίας ελληνικής γλώσ-

σας και υποστηρικτών της Κοινής) και

το θεσμικά κάλεσμα

του Ροδοκανάκειου διαγωνισμού Διαγωνισμού στα 1865-67

για εκπόνηση μιας «Ιστορίας της νεοελληνικής γραμματείας

και παιδείας» έπαιξαν ρόλο στην προαναφερθείσα πύκνω-

23. Βλ. Αλέξης Πολίτης, «Γραμματολογικές απογραφές και συν-

θετικές θεωρήσεις της λογοτεχνίας. Η σταδιακή πορεία»,

Ιστοριο-

γραφία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας

, τ. Α΄, ό.π., σσ. 338-341.