Συνάντηση εργασίας νέων ερευνητών

Αλέξανδρος Κατσιγιάννης

Για να επιστρέψουμε, όταν αναφερόμαστε σε ιστοριογρα-

φία της νεοελληνικής λογοτεχνίας τον 19

αιώνα δεν μιλάμε

για περατωμένα σύνθετα και αφηγηματικά έργα. Οι πρώτες

προσπάθειες σύνθεσης είχαν τον χαρακτήρα ανακάλυψης· μια

terra incognita που πρέπει να χαρτογραφηθεί. Επομένως, οι

συνηθέστερες εργασίες, προδρομικού χαρακτήρα, που εκπο-

νούνταν στο πλαίσιο αυτό, ήταν περιγραφικές, απαριθμη-

τικές

και με τάση «συμμαζευτική»: κατάλογοι λογίων και

βιβλιογραφίες, βιβλιογραφικά, βιογραφικά ή εργογραφικά

σημειώματα,

λεξικογραφικές εργασίες (οι λεγόμενες «γλωσ-

σογραφίες») και ανθολόγηση κειμένων. Το πιο χαρακτηριστι-

κό έργο απαριθμητικής διάθεσης είναι η

Νέα Ελλάς ή Ελλη-

νικόν Θέατρον

του εμπόρου Γεωργίου Ζαβίρα, το οποίο δεν

εκδόθηκε παρά το 1872, ωστόσο το χειρόγραφο ήταν γνωστό

στην ελληνική και την ευρωπαϊκή λογιοσύνη από αρκετά νω-

ρίς.

Η πρωτόλεια, για τα σημερινά δεδομένα, αυτή ταξινομι-

κή στρατηγική προβλήθηκε πρώτη φορά με τόση επιμονή από

τον Αδαμάντιο Κοραή, τον κύκλο του αλλά και τους πρώτους

δημοτικιστές (Αθ. Ψαλίδας, Ι. Βηλαράς κ.ά) την πρώτη δε-

καετία του 19

ου

αιώνα· δηλαδή τους εκφραστές διαφορετι-

Λογίων Γραικών, και περί τινων εν τω νυν αιώνι ανθούντων» στο Jo.

Albertus Fabricius,

Bibliotheca Graeca

[…], τ. ΧΙ, Αμβούργο 1722, σ.

769-808.

6. Για τους όρους «περιγραφική» (descriptive) και «απαριθμη-

τική» (enumerative), όσον αφορά τη βιβλιογραφία, βλ. Jon Klancher,

«Wild Bibliography: The Rise and Fall of Book History in Nineteenth-

Century Britain»,

Bookish Histories. Books, Literature, and Commercial

Modernity, 1700-1900

, Ina Ferris, Paul Keen (επιμ.), Palgrave Macmil-

lan: Νέα Υόρκη 2009, σ. 22.

7. Για τις βιογραφίες, βλ. Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης, «Το εθνικό

πάνθεον των βιογραφιών και των προσωπογραφιών (1828-1876)»,

Ιστοριογραφία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας

, τ. Α΄, Πα-

σχάλης Κιτρομηλίδης, Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης (επιμ.), ΚΝΕ/ΕΙΕ:

Αθήνα, σσ. 171-192.

8. Γεώργιος Ι. Ζαβίρας,

Νέα Ελλάς ή Ελληνικόν θέατρον.

Έκδο-

ση: Γ. Π. Κρέμος, Αθήνα 1872.