Συνάντηση εργασίας νέων ερευνητών

Αλέξανδρος Κατσιγιάννης

του ιστορικού της λογοτεχνίας δεν είναι εμπορικά κατάστιχα

ή οικονομικοί αριθμοί· δηλαδή τεκμήρια πιο «κλειστά» στην

ερμηνεία ή την κριτική, σε σχέση με τα λογοτεχνικά. Αντίθετα,

είναι κείμενα που προκειμένου να ταξινομηθούν και να τοπο-

θετηθούν στο ιστορικό αφήγημα πρέπει πρώτα να αξιολογη-

θούν ερμηνευτικά, κριτικά ή και αισθητικά· χαρακτηρίζονται

δηλαδή από μια «ελαστικότητα», σε επίπεδο ερμηνείας.

ιδιαιτερότητα αυτή είναι που προωθεί τον πλουραλισμό των

προσεγγίσεων και την ποικιλομορφία των κειμένων, τα οποία

δύναται να ενταχθούν στον ευρύτερο λόγο για ιστορία της

νεοελληνικής λογοτεχνίας (ΙΝΕΛ στο εξής).

Όσο μάλιστα εστιάζουμε στο παρελθόν, στις απαρχές της

σύλληψης –των συλλήψεων ακριβέστερα– της ιδέας για μια

ΙΝΕΛ, τόσο μας αποκαλύπτεται η πολυεστιακότητα και οι

διαβαθμίσεις των κειμένων σχετικών με αυτήν. Απλοί γνωστο-

ποιητικοί και απαριθμητικοί κατάλογοι λογίων και βιογρα-

φίες έως κριτικά δοκίμια προδίδουν το μέγεθος του πεδίου

και καταλαβαίνει κανείς ότι η συναφής κειμενική τράπεζα

είναι αρκετά διευρυμένη. Έχοντας αυτά κατά νου, υπάρχει

πλέον η δυνατότητα να αναλυθούν τα συστατικά αυτού του

λογοτεχνικού ή καλύτερα περί λογοτεχνίας λόγου (discourse),

ταυτόχρονα με τις ιστορικές, ιδεολογικές και κειμενικές αι-

τίες που τον παρήγαγαν. Στον 19

αιώνα, τον αιώνα όπου η

Ιστοριογραφία κατείχε για πρώτη φορά ηγεμονική θέση στις

συνειδήσεις των διανοούμενων, εκφράστηκε επιτακτικότερα

και συλλογικότερα η ανάγκη για μια πρώτη συστηματοποίηση

της παλαιότερης νεοελληνικής λογοτεχνίας και γραμματείας

εν γένει. Εκεί δύναται να μελετήσει κανείς διεξοδικά τη γε-

νεαλογία της ΙΝΕΛ· να συλλέξει, να αναλύσει και να ερμη-

νεύσει δηλαδή το πρωτογενές αυτό υλικό που συνθέτει τον

γενικότερο λόγο περί ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας.

Ο αιώνας αυτός μας δίνει την ευκαιρία ν’ ανακαλύψουμε τον

δρόμο που θα μας οδηγήσει από την ιστορία της νεοελληνι-

2. Ο όρος «elasticity» ανήκει στον Alastair Fowler, «Genre and

the Literary Canon»,

New Literary History

, τχ. 11 Fowler (1979), σ. 99.