177 / 198
Κωνσταντίνος Χρυσόγελος
176
του, ὅστις καί πολλάς ἄλλας ἐπιδέχεται ἐξαιρέσεις».
43
Και
στον επίλογο της καταχώρισης 6 («Οἱ τελευταῖοι Εἰκονομά-
χοι»), γράφει πάλι: «Ἐν γένει δέ ὁ βίος καί ἡ πολιτεία τοῦ
Θεοφίλου ἀποδεικνύουσι, νομίζομεν, ὅτι ἡ Βυζαντινή ἱστορία
δέν εἶναι ἄξια οὔτε τῆς ὀλιγωρίας, ἥν ἀποδεικνύουσιν εἰς
αὐτήν πολλοί Εὐρωπαῖοι ἱστορικοί, οὔτε τῶν χλευασμῶν τους
ὁποίους σωρεύουσι κατ’ αὐτῆς ἄλλοι. Ἐάν συγκρίνωμεν τήν
εὔρυθμον κυβέρνησιν, τους σοφούς νόμους (…) δυσκόλως τῇ
ἀληθείᾳ δυνάμεθα νά παραδεχθώμεν, ὅτι οἱ λαοί τῆς δύσε-
ως ἦσαν κατά τήν ἐποχήν ἐκείνην εὐτυχέστεροι τῶν λαῶν τῆς
ἀνατολῆς».
44
Με βάση τα παραπάνω, δεν θα ήταν άτοπο να ισχυριζόμα-
σταν ότι το κοινό της
Πανδώρας
, κατά την πρώτη διετία της
ύπαρξης του περιοδικού, γίνεται κοινωνός της εσωτερικής ιδε-
ολογικής και επιστημονικής ανασυγκρότησης του Παπαρρηγό-
πουλου, που οδεύει προς την πλήρη αποδοχή του Βυζαντίου.
45
Σε αυτή την κατεύθυνση κινείται και η καταχώριση υπ. αρ. 9,
η οποία, παρά τον τίτλο της («Βυζαντιναί ἐκκλησίαι τῶν Ἀθη-
νῶν»), περιέχει στο μεγαλύτερο κομμάτι της την ιστορία της
εθνικής
(δηλαδή οπαδού της αρχαίας θρησκείας) Αθηναΐδος
από την Αθήνα, μετέπειτα Χριστιανής αυτοκράτειρας Ευδο-
κίας, συζύγου του Θεοδοσίου Β΄ (5
ος
αι.). Η παράδοση που
θέλει την Ευδοκία να κτίζει πολλές εκκλησίες στη γενέτει-
ρά της δίνει την αφορμή στον ανώνυμο συντάκτη να μιλήσει
σύντομα για τα βυζαντινά μνημεία της πόλης, υπογραμμίζο-
ντας στο τέλος του κειμένου την ανάγκη συντήρησης τους,
αφού είναι «καί ὡραῖα καθ’ ἑαυτά, καί παρελθόντων καιρῶν
43.
Πανδώρα
, 37, σ. 891.
44.
Πανδώρα
, 56, σ. 182.
45. Η προοδευτικά τροποποιημένη στάση του Παπαρρηγόπουλου
απέναντι στο Βυζάντιο, στο χρονικό διάστημα 1846-1853, έχει τονιστεί
επανειλημμένως από την έρευνα. Βλ. ενδεικτικά, Kitromilides, σ. 27, Κου-
μπουρλής,
Ιστορικές οφειλές
…, ό.π., σ. 18 και Σκοπετέα, σσ. 180-81. Η
Σκοπετέα υπογραμμίζει ορθά ότι μέχρι το 1853, ο Παπαρρηγόπουλος
ενδιαφέρεται κυρίως για τον ελλαδικό χώρο, όσον αφορά στη μεσαιωνική
φάση του ελληνικού έθνους.