172 / 198
Ο ελληνικός περιοδικός τύπος του 19
ου
αιώνα
171
Γύρω στο 1853, λοιπόν, ο Παπαρρηγόπουλος είχε καταλή-
ξει στην αποδοχή όλης της βυζαντινής ιστορίας ως ξεκάθαρα
ελληνικής. Ο ίδιος άνθρωπος, έναν χρόνο αργότερα και από τη
θέση του καθηγητή της ιστορίας στο Πανεπιστήμιο, αναφέρε-
ται στην «ἀξιομνημόνευτον Βυζαντινήν τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους
ἐποχήν», στο εναρκτήριο μάθημα του ακαδημαϊκού έτους
1854-1855.
29
Μάλιστα, θα μπορούσαμε να κατεβάσουμε το
χρονικό όριο της ιδεολογικής διαμόρφωσης του ιστορικού στα
τέλη του 1852, εφόσον δεχόμαστε ότι η ανώνυμη βιβλιοκρισία
που δημοσιεύεται στο τεύχος 65 της Πανδώρας (1 Δεκεμβρίου
1852), σχετικά με το βιβλίο
Ἄσματα δημοτικά τῆς Ἑλλάδος
,
του Σπ. Ζαμπέλιου, ανήκει σε αυτόν. Εκεί διαβάζουμε ότι:
«τό ἐπιζῆσαν ἀνατολικόν τοῦ κράτους τούτου μέρους ἦν ὅλως
Ἑλληνικόν».
30
Από τις καταχωρίσεις του πίνακα, η παλαιότερη είναι η
υπ. αρ. 4 («Εἰσαγωγή εἰς τήν ἱστορίαν τῆς ἀναγεννήσεως τοῦ
ἑλληνικοῦ ἔθνους»), που αποτελεί παράδοση του Παπαρρηγό-
πουλου από το 1946, οπότε που εργαζόταν στο Γυμνάσιο των
Αθηνών και η οποία είχε δημοσιευτεί εκείνη τη χρονιά στο
περιοδικό
Le
Moniteur Grec
, στα γαλλικά.
31
Η γαλλική και η
ελληνική εκδοχή του κειμένου παρουσιάζουν λίγες αλλά αξι-
οπρόσεκτες διαφορές, που κυρίως σχετίζονται με τη σταδια-
κή εξοικείωση του Έλληνα ιστορικού με τη φιλοσοφική θεω-
ρία περί «ελληνισμού» του Χέγκελ (Georg Wilhelm Friedrich
Hegel, 1770-1831). Η θεωρία αυτή έγινε αντικείμενο επεξερ-
γασίας και επανερμηνείας από τον ρομαντικό ιστορικό Γιό-
χαν Γκουστάφ Ντρόυζεν (Johann Gustav Droysen, 1808-1884).
29.
Πανδώρα
, 119 (1 Μαρτίου 1855), σ. 560.
30.
Πανδώρα
, 65 (1 Δεκεμβρίου 1852), σ. 400. Από όσο γνωρίζω, η
βιβλιοκρισία προσγράφεται με βεβαιότητα στον Παπαρρηγόπουλο. Βλ.
Κουμπουρλής,
Ιστορικές οφειλές
, σ. 532 και Γεώργιος Λαγανάς,
Εργο-
γραφία Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου
, Εταιρεία των φίλων του
λαού, Αθήνα 2002, σ. 38.
31. C. Paparrigopoulos, «Histoire de la regeneration du peuple grec»,
Le Moniteur grec
, τ. Γ΄ (1846), τχ. 70, σσ. 1-4 και τχ. 71, σσ. 1-3.