Συνάντηση εργασίας νέων ερευνητών

170 / 198

Ο ελληνικός περιοδικός τύπος του 19ου αιώνα
169
τους και να συνδράμουν την εθνική πρόοδο. Από αυτή την
άποψη, η παρουσία ιστορικών θεμάτων από το Βυζάντιο, σε
πρώτο επίπεδο, καθιστά προσιτή μία εποχή του Ελληνισμού
στους αναγνώστες του εντύπου, καλύπτοντας μάλιστα δια-
φορετικές εποχές και ποικίλα θέματα της μακραίωνης πορεί-
ας της αυτοκρατορίας: τη διαμάχη των δύο θρησκειών στους
πρώτους αιώνες του Βυζαντίου (αρ. 5), την κατάσταση του
ελλαδικού χώρου κατά τον 9ο αιώνα (αρ. 1), τη δεύτερη φάση
της Εικονομαχίας (αρ. 7), τον βίο ενός αυτοκράτορα του 12ου
αιώνα (αρ. 6) και το φιλοσοφικό και οικονομικό σύστημα του
Πλήθωνος Γεμιστού (αρ. 3).
Ωστόσο, η προσέγγιση και ερμηνεία των κειμένων γίνεται
πραγματικά ενδιαφέρουσα υπόθεση όταν καλούμαστε να προσ-
διορίσουμε την ιδεολογική στάση των συντακτών τους. Για τον
Σκαρλάτο Βυζάντιο, τα πράγματα είναι απλά: Ο λόγιος υπε-
ρασπίζεται τον ελληνικό Μεσαίωνα, όπως ακριβώς έπραξε και
στον πρόλογο του πρώτου τόμου της Κωνσταντινουπόλεως.
Έχει μάλιστα ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι στην απάντηση
του στην επικριτική βιβλιοκρισία της Κωνσταντινουπόλεως από
τον Στέφανο Κουμανούδη, ο Σκαρλάτος Βυζάντιος αξιώνει να
αποσιωπώνται οι σκοτεινές σελίδες της βυζαντινής ιστορίας
από τους Έλληνες, επειδή, όπως αναφέρει, «δέν εἶν’ ἴδιον συγ-
γενῶν νά ἀποκαλύπτωσι, πολλῷ δή μᾶλλον καί νά γελῶσι».26
Πιο πολύπλοκη είναι η περίπτωση του Κωνσταντίνου
Παπαρρηγόπουλου, από τη γραφίδα του οποίου προέρχεται,
όπως παρατηρούμε, η συντριπτική πλειονότητα των καταχω-
ρίσεων: Από τις δεκατρείς (οι Τελευταῖοι Εἰκονομάχοι λογί-
ζονται ως πέντε ξεχωριστές και οι μελέτες για την Εἰσαγωγή
εἰς τήν ἱστορίαν ως δύο), οι έντεκα (μαζί με την ανώνυμη υπ.
από τις σελίδες της Πανδώρας, ο Παύλος Καλλιγάς εκφράζει ένα διαφω-
τιστικό και συγκρατημένα αντιεκκλησιαστικό πνεύμα, αφηγούμενος τη
ζωή και το έργο του Ευγένιου Βούλγαρη (βλ. Πανδώρα, 22, Φεβρουάριος
1851, σ. 525).
26. Μνημοσύνη, τχ. Δ΄, 1852, σ. 83. Το παράθεμα και στο: Δημητρα-
κόπουλος, σ. 199.