Συνάντηση εργασίας νέων ερευνητών

Κωνσταντίνος Χρυσόγελος

164

ζυμώσεων και περιπαθών συζητήσεων πάνω στο ζήτημα του

εθνικού αυτοπροσδιορισμού. Για την εθνική ιστορική σχο-

λή, είναι αναμφισβήτητη η αξία των συνθετικών έργων του

Ζαμπέλιου και του Παπαρρηγόπουλου στην πορεία προς την

εδραίωση της θεωρίας της εθνικής ενότητας.

Πρόκειται για

τα έργα

Ἄσματα δημοτικά τῆς Ἑλλάδος, ἐκδοθέντα μετά

μελέτης ἱστορικῆς περί Μεσαιωνικοῦ Ἑλληνισμοῦ

(1852) και

Βυζαντιναί μελέται. Περί πηγῶν Νεοελληνικῆς Ἐθνότητος

ἀπό Η΄ ἄχρι Ι΄ ἑκατονταετηρίδος μ.Χ.

(1857) του Ζαμπέ-

λιου και, φυσικά, για την πολύτομη

Ἱστορία τοῦ ἑλληνικοῦ

ἔθνους

(1860-1874) του Παπαρρηγόπουλου. Εν τούτοις, πολύ

μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης οι συνεισφορές του

Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου στο σημαντικότερο περιο-

δικό ποικίλης ύλης της δεκαετίας του 1850, της

Πανδώρας

(1850-1872).

Ο Παπαρρηγόπουλος ήταν ο εκδότης του περιοδικού, μαζί

με τον Αλέξανδρο Ρίζο Ραγκαβή και τον Νικόλαο Δραγούμη.

Η προγραμματική δήλωση του περιοδικού (Απρίλιος 1850),

υπογεγραμμένη και από τους τρεις προαναφερθέντες λογί-

ους, είναι σαφής: Σκοπός του έντυπου είναι η διάδοση των

Φώτων σε όλες τις κοινωνικές τάξεις, η εθνική πρόοδος και

η ηθική ωφέλεια, μέσω της προσφοράς τερπνών αναγνωσμά-

των.

Παρόμοιες θέσεις αναπτύσσονται στον πρώτο απολογι-

σμό του περιοδικού, σχεδόν δύο έτη αργότερα (Φεβρουάριος

1852), με την απαραίτητη διευκρίνιση ότι οι ιστορικές πραγ-

18. Για τη σημασία των δύο λογίων στην εδραίωση της ιστορικής συνέ-

χειας του ελληνικού έθνους, βλ. Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου, σσ. 162-166.

19. «…διότι πεφωτισμένος δέν δύναται νά κληθῇ ὁ λαός παρ’ ᾧ ἡ

παιδεία μεταδίδεται, ὡς πῦρ ἐντός νάρθηκος κεκλεισμένον, εἰς ὀλίγους

προνομιούχους… Ἀλλ’ ἡ

Πανδώρα

… ἐλπίζουσα ὅτι οἱ καρποί της ὄντες,

ἄν οὐχί τοῖς κρείττοσιν ἴσως, ἀλλά βεβαίως τοῖς πλοίοσιν ἐφικτοί, δεν

θέλουσι μείνει καί αὐτοί ἐντελῶς ἀλυσιτελεῖς εἰς τήν ἐθνικήν πρόοδον…

Ἑπομένως… ἔρχεται μόνον νά συγκαταχθῇ μετά τῶν χρησίμων ἐκείνων

φιλολογικῶν ἐπιχειρήσεων, αἵτινες ἀποτείνονται πρός τους ἐκ τῆς ἀνα-

γνώσεως κυρίως τέρψιν ζητοῦντας, καί τήν ὠφέλειαν μόνον διά τοῦ δια-

βατηρίου αὐτῆς δεχομένους» (

Πανδώρα

, 1, Απρίλιος 1850, χωρίς σελ.).