Συνάντηση εργασίας νέων ερευνητών

Κωνσταντίνος Χρυσόγελος

162

από το στρατόπεδο του ρομαντικού Ιστορισμού

(από τη «Ζα-

μπελιοΠαπαρρηγοπούλειον» ιστορική σχολή», όπως την ονό-

μασε υποτιμητικά ο Στέφανος Κουμανούδης),

με τη διατύ-

πωση της

Ἑλληνοχριστιανικῆς

θεωρίας,

η κύρια προσφορά

της οποίας ήταν ο εξελληνισμός των αρχαίων Μακεδόνων και

των Βυζαντινών και η αποκατάστασή τους στην εθνική συλ-

λογική συνείδηση.

Φυσικά, η ιστορική συγκυρία μέσα στην

οποία γράφουν ο Ζαμπέλιος και ο Παπαρρηγόπουλος ευνο-

ούσε την ιδεολογική ανανέωση του νεότευκτου βασιλείου: Ο

Γιάκομπ Φίλιπ Φαλμεράγιερ (1790-1861) δημοσιεύει έργα

όπου υποστηρίζει τον εκσλαβισμό των Ελλήνων της ηπειρω-

τικής Ελλάδας κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα,

η Μ. Ιδέα

10. Βλ. Κουμπουρλής,

Ιστορικές οφειλές

…, ό.π., σσ. 76-96.

Επίσης,

για το έργο του Ζαμπέλιου και του Παπαρρηγόπουλου ως απάντηση

στους ιστοριογράφους του Διαφωτισμού, όπως ήταν ο Εδουάρδος Γίββων,

βλ. Panagiotis A. Agapitos, «Byzantine literature and Greek philologists

in the nineteenth century»,

Classica et Medievalia

, 63 (1992), σσ. 231-260,

σσ. 237-239.

11. Η λέξη θησαυρίζεται στη μεταθανάτια έκδοση (1900) της

Συνα-

γωγῆς νέων λέξεων

του Κουμανούδη (τ. 1, σ. 432). Πρβλ. Κωνσταντίνος

Παπαρρηγόπουλος,

Ἱστορία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους (η πρώτη μορφή:

1853)

, επιμ. Κ. Θ. Δημαράς, Ερμής, Αθήνα 1970, σ. 25 και Νυσταζοπού-

λου-Πελεκίδου, σ. 165, σημ. 38.

12. Τον όρο τον οφείλουμε στον Ζαμπέλιο. Βλ.

Ἄσματα δημοτικά τῆς

Ἑλλάδος

…, σ. 464.

13. Άλλωστε αυτή ήταν η σημαντικότερη προσφορά τους. Βλ. Κου-

μπουρλής,

Ιστορικές οφειλές

…, ό.π., σ. 541 και Σκοπετέα, σσ. 175-184.

14. Για τη θεωρία του Φαλμεράγιερ ως βασικό ερέθισμα για την ανά-

πτυξη του νεοελληνικού Ιστορισμού, βλ. την κλασική μελέτη του Γιώρ-

γου Βελουδή,

Ο Jakob Philipp Fallmerayer και η γένεση του ελληνικού

ιστορισμού

, Μνήμων, Αθήνα 1982 (σσ. 63-79, ειδικά για το έργο του

Παπαρρηγόπουλου). Ωστόσο, θεωρώ ιδιαίτερα εύστοχη την παρατήρηση

της Σκοπετέα ότι οι πρώτες απαντήσεις στον Φαλμεράγιερ από Έλληνες

δεν σχετίζονται με τον εξελληνισμό του Μεσαίωνα ή την αποκατάσταση

των Μακεδόνων και των Βυζαντινών (Σκοπετέα, σ. 178). Συνεπώς, η

εμφάνιση του νεοελληνικού Ιστορισμού του Ζαμπέλιου και του Παπαρρη-

γόπουλου οφειλόταν σε πολλούς και ποικίλους παράγοντες.