Συνάντηση εργασίας νέων ερευνητών

159

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΡΥΣΟΓΕΛΟΣ*

Η παρουσία του Βυζαντίου στην

Πανδώρα

(τχ. 1-66)

Η εδραίωση του «ελληνοχριστιανικού» σχήματος για την ελλη-

νική ιστορία, που σημαίνει τη διαχρονική ενότητα του έθνους

με παράλληλο εξελληνισμό των περιόδων της μακεδονικής

και βυζαντινής κυριαρχίας, δεν πραγματοποιείται ουσιαστι-

κά πριν από τη δεκαετία του 1850.

Μέχρι εκείνη την εποχή,

οι περισσότεροι λόγιοι του νεοσύστατου ελληνικού βασιλεί-

ου ακολουθούν τον Κοραή και το πνεύμα του νεοελληνικού

Διαφωτισμού, σύμφωνα με το οποίο προκρίνεται η σύνδεση

απευθείας με το ένδοξο αρχαίο παρελθόν και μάλιστα το

κλασικό. Στην πραγματικότητα, όμως, οι διαφωτιστές των

αρχών του 19

ου

αιώνα δεν αμφισβητούσαν τη συνέχεια του

ελληνικού έθνους. Απλώς απέρριπταν το μεγάλο διάστημα

* Με θερμές ευχαριστίες στον συνάδελφο Αλέξανδρο Κατσιγιάννη για

τις ορθές παρατηρήσεις του.

1. Για τις ιδιαίτερες περιπτώσεις των Δανιήλ Φιλιππίδη και Γρηγο-

ρίου Κωνσταντά με τη

Γεωγραφία νεωτερική

(1791) και του Δημητρίου

Αλεξανδρίδη, με τη μετάφραση και συμπλήρωση της

Ἱστορίας τῆς Ἑλλά-

δος

(1807) του Όλιβερ Γκόλντσμιθ, που ουσιαστικά αποτελούν πρόδρο-

μες περιπτώσεις για τον εξελληνισμό και την αποδοχή του Βυζαντίου, βλ.

Γιάννης Κουμπουρλής, «Η ιδέα της ιστορικής συνέχειας του ελληνικού

έθνους στους εκπροσώπους του ελληνικού Διαφωτισμού: η διαμάχη για

το όνομα του έθνους και οι απόψεις για τους αρχαίους Μακεδόνες και

τους Βυζαντινούς»,

δοκιμές

, 13-14 (Άνοιξη 2005), σσ. 137-191, σσ. 166-

173 και 180-184 αντίστοιχα.