326 / 562
Η επιτέλεση της ελληνικότητας και της ετερότητας
325
εκκλησίαν».
32
Η καθομολογουμένη υπόσχεση του καθολικού, ώς το τέλος της
ζωής του, Όθωνα πραγματοποιήθηκε ευθύς με τον ασπασμό του Ευαγγελίου και
τη συμμετοχή του στη δοξολογία που τελέστηκε σύμφωνα με το ορθόδοξο τυπικό.
Μέσα στα αυστηρά όρια της τέλεσης της δοξολογίας θα παρακολουθή-
σουμε ακόμη μια προσπάθεια συγκερασμού της ελληνικότητας και της ετε-
ρότητας. Αναφέρομαι στην παρουσία των δύο χορωδιών κατά την τέλεση
της δοξολογίας. Η πρώτη ήταν η παιδική χορωδία του Ορφανοτροφείου της
Αίγινας υπό τη διεύθυνση του καθηγητή ευρωπαϊκής μουσικής Αθανασίου
Aβραμιάδη,
33
ο οποίος όφειλε να μελοποιήσει «προς το αρμονικώτερον» τους
στίχους του ιερού ψαλτήρος, συνδυάζοντας τη βυζαντινή και την ευρωπαϊκή
μουσική. Ο Αβραμιάδης κλήθηκε «ώστε χωρίς να καινοτομήση περί το παρα-
δεδεγμένον εκκλησιαστικόν ύφος, να συμβιβάση τον ρυθμόν και την αρμονίαν
του γ΄ ή του πλαγίου δ΄ ήχου, όσον οιόν τε προς τους κανόνας της τέχνης του
[…]».
34
Η δεύτερη χορωδία συστάθηκε από μαθητές του Αλληλοδιδακτικού
Σχολείου Ναυπλίου υπό τη διεύθυνση του Ζαφειρίου Απ. Ζαφειρόπουλου,
επιφανούς διδασκάλου της βυζαντινής μουσικής στο Αλληλοδακτικό Σχολείο
και πρωτοψάλτου στον μητροπολιτικό ναό,
35
«ώστε συγχοροστατούντες [μετά
του Ζαφειρόπουλου οι μαθητές] να συντελέσουν διά της συμφωνίας των εις το
αρμονικώτερον της ψαλμωδίας».
36
Τελειώνω ακολουθώντας τη σκέψη του Bourdieu,
37
ο οποίος συνδέει την τε-
λετή με την εξουσία που την εγκαθιδρύει και τη νομιμοποιεί. Με άλλα λόγια
η τελετή δεν είναι αυτοδιοικούμενη· πρέπει να υπάρχει μια ανώτερη αρχή που
την εγκαθιδρύει και νομιμοποιεί την ύπαρξή της, για παράδειγμα η Εκκλησία
ή το Κράτος. Μέσα από την εγκαθίδρυση της τελετής θα πρόσθετα ότι η αρχή
καταδεικνύει την ύπαρξή της με τρόπο παραστατικό στο κοινό που παρακο-
λουθεί και ενδυναμώνει την ισχύ της.
32.
Λ
αμπρυνιδης
, σ. 311.
33. Γεώργιος
Χ
ωρασ
,
Μουσική Παιδεία και ζωή στο Ναύπλιο (18ος-20ός αιώνας)
,
Δήμος Ναυπλιέων, Ναύπλιον 1994, σ. 26-28.
34. ΓΑΚ – Υπουργείον Θρησκείας, φακ. 54 (Νοέμ. 1832), υποφακ. «Εκκλησια-
στικά», έγγραφο της 28.11.1832 του «επί των Εκκλησιαστικών και της Δημοσίου Εκ-
παιδεύσεως Γραμματέως», δηλαδή του αντίστοιχου Υπουργού Ιακωβάκη Ρίζου Νε-
ρουλού. Αναφέρεται στο
Χ
ωρασ
, σ. 26.
35.
Χ
ωρασ
, σ. 23-24, 27-28.
36. Βλ. έγγραφο του Υπουργού Παιδείας προς τον Ζαφειρόπουλο με ημερομηνία
16 Ιανουαρίου 1835. Αναφέρεται στο
Χ
ωρασ
σ. 23.
37. Pierre
B
ourdieu
, «Les rites comme actes d’institution»,
Actes de la re-
cherche en sciences sociales
43 (Ιούν. 1982), σ. 58-63.