B' ΤΟΜΟΣ

«Έστωσαν ημίν ήρωες του Φιλελληνισμού»

201

στην πολιτική αλληλεγγύη την περίοδο της δικτατορίας ή πάλι στα χρόνια

της κρίσης∙ ή τη συνάρτηση του φαινομένου με την «καλή» και την «κακή»

συμπεριφορά των Ελλήνων, που οδηγεί πότε στην επιβράβευση και πότε στην

τιμωρία (τον μισελληνισμό), σε μια διαλεκτική που η Sophie Basch τη βάφτι-

σε misophilhellénisme.

Στην επιφάνεια της ελληνικής δημόσιας σφαίρας ο φιλελληνισμός καθρε-

φτίζεται με κυματισμούς. Όταν απογειώνεται σαν πολιτικό κίνημα, μένει κατά

βάση ασχολίαστος – με εξαίρεση τον κόσμο της διασποράς. Η ανάμνησή του

θα συνοδεύσει την υποδοχή ποιητών και πεζογράφων που παλαιότερα τον

υπηρέτησαν, μόλις από τη δεκαετία του 1850, αφού έχει πάψει κάθε κινητι-

κότητα, και η Δύση δεν παράγει πλέον φιλέλληνες συγγραφείς. Στο τελευταίο

τρίτο του αιώνα, η σκυτάλη παραδίδεται σε ελληνιστές και βυζαντινολόγους,

που εκ των πραγμάτων ασχολούνται με την Ελλάδα, διδάσκουν την ιστορία

της, ταξιδεύουν στα μέρη της, μαθαίνουν τη γλώσσα, στελεχώνουν τις ξένες

αρχαιολογικές σχολές. Οι θεσμοί τούς φέρνουν σε άμεση επαφή με τον εγχώ-

ριο πληθυσμό. Ορισμένοι από αυτούς, Γάλλοι οι περισσότεροι, είναι πράγμα-

τι φιλέλληνες. Άλλοι απλώς κάνουν τη δουλειά τους. Αν προστέθηκαν μαζί

με τους προηγούμενους στο πάνθεον των φιλελλήνων είναι γιατί οι ελληνικοί

φορείς της πολιτισμικής διαμεσολάβησης, προσκολλημένοι πεισματικά στην

αυτοαναφορικότητα, απέκτησαν τη συνήθεια να αναζητούν την ετερότητα

μέσα από την ελληνικότητα, και να προσλαμβάνουν το ξένο σαν να ήταν ήδη

οικείο.

42. Gilles Pécout, «Philhellenism in Italy: political friendship and the italian

volunteers in the Mediterranean in the nineteenth century»,

Journal of Modern

Italian Studies

9/4 (2004), σ. 405-427∙ «Amitié littéraire et amitié politique

méditerranéennes: philhellènes français et italiens de la fin du XIXe siècle»,

στον τόμο Michel

spagne

– Gilles

écout

(επιμ.),

Philhellénismes et transferts

culturels dans l’Europe du XIXe siècle

, Παρίσι 2005

(https://rgi.revues.org/89)

∙

asch

, ό.π.∙ Γιώργος

όλιας

, «Οι αντοχές του φιλελληνισμού», στον τόμο Ευάγγελος

ρυσός

– Christophe

arnaud

Ελλάδα και Γαλλία τον 19ο αιώνα

, Ίδρυμα της Βου-

λής των Ελλήνων, Αθήνα 2012, σ. 253-276.