Συνάντηση εργασίας νέων ερευνητών

ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΓΑΣΤΕΡΑΤΟΥ

Πολιτισμικές μεταφορές μέσω του ελληνικού

περιοδικού τύπου του 19

ου

αιώνα:

το γερμανικό παράδειγμα

Ο 19

ος

αιώνας δεν θεωρείται μόνο ο κατεξοχήν αιώνας του πε-

ριοδικού τύπου αλλά και ο αιώνας στον οποίο επικράτησε η

ιδέα του έθνους. Κατά τον 19

αιώνα όμως έχουμε εκτός από

τη δημιουργία και αυτονόμηση νέων εθνών-κρατών τη δημι-

ουργία διακρατικών, διηπειρωτικών και παγκόσμιων δικτύων,

που επιτρέπουν την μεταφορά όχι μόνο προϊόντων αλλά και

ιδεών, πληροφοριών. Στη διάδοση των μεταφερόμενων ιδεών

και πληροφοριών σημαντικό ρόλο έπαιξε ο έντυπος τύπος. Ο

έντυπος τύπος ανέλαβε τον ρόλο να ενημερώσει και να δια-

φωτίσει το αναγνωστικό κοινό διακινώντας και ελέγχοντας

όμως ταυτόχρονα, χειραγωγώντας δηλαδή, τις ιδέες που αυτά

τα δίκτυα επέτρεπαν να φτάσουν.

Κατά τον 19

αιώνα κυριαρχούν ισχυρές αυτοκρατορικές δυ-

νάμεις, όπως η Τσαρική και Οθωμανική Αυτοκρατορία, η Μο-

ναρχία των Αψβούργων, η Γαλλία, η Αγγλία και η Πρωσία,

που καθίστανται ιδιαίτερα ισχυρές οικονομικά εξαιτίας αυτών

των δικτύων, μέσω των οποίων μεταφέρονται οι νέες ιδέες

περί έθνους και εθνικής ταυτότητας. Και αυτές οι ιδέες επι-

φέρουν κατά τη διάρκεια του αιώνα και τον σταδιακό κατα-

κερματισμό αυτών των αυτοκρατοριών, έναν κατακερματισμό

που ολοκληρώνεται στις αρχές του 20

ού

. Αυτό συνέβη με τρεις

τρόπους: πρώτον μέσω επαναστατικών ανεξαρτητοποιήσεων,