Συνάντηση εργασίας νέων ερευνητών

Χρυσάνθη Γαστεράτου

δεύτερον μέσω ηγεμονικών ενώσεων και τρίτον μέσω εξελι-

κτικής αυτονόμησης.

Η γένεση του ελληνικού κράτους εμπίπτει στην πρώτη πε-

ρίπτωση.

Η Ελλάδα που απετέλεσε το πρώτο έθνος κράτος

που αποσπάστηκε από την οθωμανική αυτοκρατορία με τη

βοήθεια των μεγάλων δυνάμεων, Αγγλίας-Γαλλίας-Ρωσίας,

της λεγόμενης φωτισμένης Ευρώπης, είχε αδήριτη ανάγκη να

διαμορφώσει ότι μόνο τη νέα εθνική ταυτότητα αλλά και τη

νέα εθνική γραμματεία.

Να σημειώσουμε εδώ γενικότερα ότι η ιδέα των εθνικών κοι-

νοτήτων συνοδεύτηκε από την ιδέα της ετερότητας ως προς

την υπόλοιπη ανθρωπότητα. Τα μέλη αυτών των κοινοτήτων,

αντιλαμβάνονταν την ύπαρξή τους χωρίς μεταξύ τους διάκρι-

ση. Η συνειδητή επίγνωση των παραπάνω χαρακτηριστικών

από μια εθνική κοινότητα, είναι και εκείνη που επιτρέπει ου-

σιαστικά την σύσταση της κατηγορίας «έθνος».

Η Ελλάδα πρέπει ωστόσο να θεωρηθεί ως μία ιδιαίτερη

περίπτωση κράτους που αποσχίστηκε από μια αυτοκρατο-

ρία. Ο λόγος δεν είναι μόνο ότι υπήρχαν Έλληνες και εκτός

Ελλάδας που συνέχιζαν να ζουν και να δρουν στην οθωμανι-

κή αυτοκρατορία, αλλά και το ότι η εξάρτηση –πολιτική και

πολιτιστική– από την Ευρώπη ήταν πολύ έντονη. Το ζήτημα

της ετερότητας των Ελλήνων σε σχέση με τους άλλους κατά

τη διάρκεια της πορείας προς την εθνική συνειδητοποίηση και

την εθνική πολιτιστική συνοχή εξαρτήθηκε, από αυτή την άπο-

ψη, όχι μόνο από την επιθυμία για επέκταση του νέου ελληνι-

κού κράτους και συνένωση με τους άλλους ομοεθνείς (μεγα-

λοιδεατισμός), αλλά και από την Ευρώπη η οποία βρίσκεται

1. Breully, John:

Nationalism and the State

, new ed., Manchester 1993.

Kap. 4-7.

2. Osterhammel, Jürgen:

Die Verwandlung der Welt. Eine Geschichte des

19. Jahrhunderts.

5., durchgesehene Auflage, München 2010

, σ. 586-589.

3. Βλέπε: Anderson, Benedict:

Die Erfindung der Nation. Zur Karriere

eines folgenreichen Konzepts

. 2., um ein Nachw. Von Thomas Mergel erw. Aufl.

der Neuausgabe, Frankfurt am Main 1996, σ. 9-18.