B' ΤΟΜΟΣ

Ιόνια νησιά στη στροφή του 18ου προς τον 19ο αιώνα

237

νταν, το παλαιό δεν θα έπρεπε να αναπαράγεται, διότι είχαν συνειδητοποιήσει ότι

η νέα γνώση που είχαν πλέον από τη ζωή, η ζοφερή μνήμη αυτού του απεχθούς

παρελθόντος και η εμπειρία τους από όσα αυταρχικά και αναχρονιστικά μέχρι

τότε επιβίωναν γύρω τους δεν θα έπρεπε να διαιωνίζονται άλλο.

Η ανάγνωση της αντιπαράθεσης αυτής μέσα από συνειδητές δράσεις και

ιδέες, που με επαναστατικό τρόπο εκδηλώνονταν και δημόσια ανακοινώνονταν

κατά την ανωτέρω περίοδο (στροφή 18ου προς 19ο αιώνα, 1780-1817 περίπου),

αποτελεί τον κορμό αυτής της ανακοίνωσης. Στηρίζεται σε αδημοσίευτες και

δημοσιευμένες αρχειακές πηγές, μέσω των οποίων αναπαριστώνται οι περι-

στάσεις, τα γεγονότα, οι δομές των διοικητικών θεσμών και η λειτουργία της

κοινωνίας. Έχουν παραβληθεί οι πηγές αυτές και με κείμενα τοπικών λογίων

των νησιών, με θέσεις και απόψεις φωτισμένων εκπαιδευτικών, διανοουμένων

και επιστημόνων, ιερωμένων όπως και ηγετικών εκπροσώπων της κοινοτικής

αυτοδιοίκησης, των οποίων βασικά σημαινόμενα είχαν μετακυλισθεί σε επα-

ναστατικά τους κείμενα και σε δημόσιες διαμαρτυρίες τους. Αυτά είναι πολι-

τικές διακηρύξεις (μανιφέστα), ποικίλα διοικητικά, δικαιοπρακτικά και άλλα

έγγραφα, επίσημες αποκηρύξεις των εξεγερμένων για τους τρόπους διοίκησης

του τόπου τους, κοινές συλλογικές αποφάσεις και διαμαρτυρίες τους, γρα-

πτά αιτήματα και αναφορές εκπροσώπων της κοινοτικής αυτοδιοίκησης (προ-

εστών, κριτών και άλλων δημογερόντων), νοταριακές πράξεις που αφορούσαν

σε καταλήψεις κοινόχρηστων ιδιοκτησιών, δημόσιων χώρων και ιερών μονών.

Ακόμη, ιδιωτική και δημόσια αλληλογραφία και άλλες επαναστατικές πράξεις

διαμαρτυρίας που ανακοινώνονταν δημόσια με συλλογικές γραπτές και προ-

φορικές δηλώσεις ή και μεμονωμένα, ατομικά.

Από το corpus αυτό της ιστορικής ύλης αναδεικνύεται το ανάγλυφο ενός

επερχόμενου κοινωνικού και πολιτικού μετασχηματισμού των νησιωτικών κοι-

νωνιών και ενός συγκρουσιακού διαλόγου, που με επαναστατικές κινητοποι-

3. ΙΑΚ, Επαναστατικά έγγραφα [πρακτικά συνεδριάσεων των «Προεστών και

Κριτών» των τεσσάρων διστρέτων της Εξοχής (χωρίων της υπαίθρου)], περιόδου

1799-1802 (αταξινόμητα)· James L.

acknight

Admiral Uskakov and the Ionian

Republic; The Genesis of Russia’s First Balkan Satellite

, Διδακτορική Διατριβή,

University of Wisconsin, 1965, σ. 193

εοντσίνης

, «Πρόσληψη των ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης και πρακτικές

της “Αυτόνομης Πολιτικής Διοίκησης των αστών και των χωρικών των Κυθήρων” με

βάση δύο ανέκδοτους κώδικες (1799-1801) και άλλες αρχειακές πηγές» στον τόμο

Πρακτικά του Συνεδρίου «Επτάνησος Πολιτεία (1800-1807)», 200 χρόνια από την

ίδρυσή της (1800-2000)

, Εταιρεία Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών, Αργοστόλι

2003, σ. 397-419.