B' ΤΟΜΟΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΥΠΟ: οι βιογραφιεσ ξενων λογοτεχνων

141

Η διείσδυση των βιογραφιών των ξένων λογοτεχνών στα οικογενειακά φιλο-

λογικά περιοδικά από την τέταρτη δεκαετία του 19ου αιώνα

κ.εξ

. ενθαρρύνθη-

κε, αναμφίβολα, από το φιλόξενο εν γένει κλίμα που είχε διαμορφωθεί για την

πολιτισμική μεταφορά. Συνάντησε όμως και ένα γόνιμο έδαφος για τον βιο-

γραφισμό. Όπως προσφυώς έχει περιγράψει ο Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης,

το κύμα δημοσίευσης βιογραφιών των ανθρώπων του Αγώνα και της προετοι-

μασίας του συνοδεύτηκε από γραμματολογικά έργα που περιείχαν σώματα

βιογραφιών λογίων από την Άλωση έως τον Αγώνα ή και λίγο αργότερα, τα

οποία είχαν αρχίσει να εμφανίζονται από τη δεκαετία του 1840 για να πυκνώ-

σουν μέσα στη δεκαετία του 1860.

Το επίσημο αίτημα της κατάρτισης λεξι-

κογραφικών σωμάτων βιογραφιών των Ελλήνων λογίων από το 1453 ώς το 1821

είχε προκαλέσει την προκήρυξη του Ροδοκανάκειου Διαγωνισμού (1867), όπου

βραβεύτηκε το έργο του Κωνσταντίνου Σάθα

Βιογραφίαι των εν τοις γράμμασι

διαλαμψάντων Ελλήνων

(1868). Εν τω μεταξύ, μέσα στη δεκαετία του 1850

είχε κυκλοφορήσει η δεύτερη δίτομη έκδοση της

Νεοελληνικής Φιλολογίας

του Λευκαδίτη Ανδρέα Παπαδόπουλου Βρετού, που στο τέλος καταχώριζε τη

Βιογραφία των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων

, παραθέτοντας με

αλφαβητική σειρά βιογραφικά σημειώματα των συντελεστών της βιβλιογρα-

φημένης παραγωγής. Αξίζει επίσης να επισημανθεί ότι στο οκτάτομο έργο του

Αναστάσιου Γούδα

Βίοι Παράλληλοι των επί της Αναγεννήσεως της Ελλάδος

διαπρεψάντων λογίων ανδρών

(1869-1876) οι βιογραφούμενοι κοσμούνταν με

εικαστικές προσωπογραφίες, υιοθετώντας το παράδειγμα των περιοδικών.

των δύο τελευταίων δεκαετιών του 19ου αιώνα: μια πρώτη προσέγγιση» στον τόμο

Πρακτικά Ε΄ Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών της Ευρωπαϊκής Εται-

ρείας Νεοελληνικών Σπουδών, Συνέχειες, ασυνέχειες, ρήξεις στον ελληνικό κόσμο

(1204-2014)

, τ. 5, σ. 103-106.

40. Τριαντάφυλλος

κλαβενίτης

, «Το εθνικό πάνθεον των βιογραφιών και των προ-

σωπογραφιών (1828-1876)» στο

Ιστοριογραφία της νεότερης και σύγχρονης Ελλά-

δας

, τ. Α΄, ΕΙΕ, Αθήνα 2004, σ. 171-192.

41. Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε βέβαια και ορισμένες προγενέστερες καταγρα-

φές καταλογογραφικού χαρακτήρα, όπως η «Επιτετμημένη επαρίθμησις των κατά

τον παρελθόντα αιώνα λογίων Γραικών, και περί τινων εν τω νυν αιώνι ανθούντων»

του Δημήτριου

ροκοπίου

άμπερη

στον τόμο Jo. Albertus

abricius

Bibliotheca

Graeca

[…], τ. ΧΙ, Αμβούργο 1722, σ. 769-808, και του Γεώργιου Ι.

αβίρα

Νέα Ελλάς

ή Ελληνικόν θέατρον

(1804), που τυπώθηκε όμως αργότερα (1872) και σε μεγάλο βαθ-

μό αποτέλεσε τη βάση του «πρώτου λεξικού των λογίων» της νεοελληνικής φιλολογίας,

όπως έχει χαρακτηριστεί το έργο του Σάθα. Βλ. Αλέξης

ολίτης

, «Γραμματολογικές

απογραφές και συνθετικές θεωρήσεις της λογοτεχνίας. Η σταδιακή πορεία. Α΄ 1821-

1871» στο

Ιστοριογραφία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας

, σ. 338.