Συνάντηση εργασίας νέων ερευνητών

Δήμητρα Ραζάκη

118

σεις, μελέτες, λόγους, προλόγους, επιφυλλίδες, δοκίμια κλπ.)

εμφανίζεται ορμητικά στο προσκήνιο κυρίως μετά το 1850»

και συναρτά την πρόοδο της κριτικής με την «ανάπτυξη του

τύπου ή/και της λογοτεχνικής παραγωγής».

Σχετικά με το

ζήτημα της αρχής της λογοτεχνικής κριτικής στην Ελλάδα

προβληματίζεται και ο Γιάννης Δάλλας,

ο οποίος διερευνά

την «προϊστορία» της κριτικής σκέψης, όπως αυτή διαμορ-

φώθηκε (αλλά έμεινε εντέλει «στάσιμη») κατά τις ιστορικές

περιόδους της κρητικής αναγέννησης και – κυρίως – του δια-

φωτισμού,

όμως καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «χρειάστηκε

[…] να προηγηθεί και να ρίξει τη σπορά της ποιητικής του

ρητά και συνεχόμενα ο Σολωμός, νοερά και μακροπρόθεσμα

ο Κάλβος, για να βλαστήσει η εφτανησιακή και στη συνέχεια

η νεοελληνική κριτική».

Παρόμοια άποψη εκφέρει ο Γιώρ-

γος Βελουδής, καθώς επισημαίνει ότι η λογοτεχνική κριτική

καλλιεργήθηκε αρχικά στα Επτάνησα και υποστηρίζει ότι «η

πρώτη αξιόλογη κριτική εμφάνιση στην Αθήνα θα σημειωθεί

4. Παν. Μουλλάς, «Το στίγμα και τα στίγματα της κριτικής»,

Σύγκρι-

ση

, τχ. 2-3 (1991), σσ. 63-67: 63. Bλ. και Μουλλάς, «Λογοτεχνία 1830-

1880»,

Ρήξεις και συνέχειες. Μελέτες για τον 19

αιώνα

, Σοκόλης, Αθή-

να 1993, σσ. 77 και 80, όπου εντοπίζονται τα παρακάτω σχόλια: «Από το

1850 κιόλας οι ρυθμοί επιταχύνονται σημαντικά μέσα σ’ ένα κλίμα δι-

αρκών και ποικίλων εντάσεων. Τα πνευματικά γεγονότα συσσωρεύονται

αλλεπάλληλα: εκδόσεις δημοτικών τραγουδιών, κυκλοφορία της

Πανδώ-

ρας

, ποιητικοί διαγωνισμοί […]» και «Από τα μέσα του αιώνα και πέρα,

όχι μόνο η ανάπτυξη του περιοδικού τύπου –

Πανδώρα

[…],

Ευτέρπη

[…],

Χρυσαλλίς

[…],

Εθνική

Βιβλιοθήκη

[…],

Παρθενών

[…],

Βύρων

[…],

Εστία

[…],

Παρνασσός

[…] κλπ. –, αλλά και η εμφάνιση των Φιλολο-

γικών Συλλόγων με πρώτο και καλύτερο τον “Παρνασσό” (1865), είναι

φαινόμενα σημαντικά για την εξέλιξη της κριτικής μας. Οι βιβλιοκρισίες

κερδίζουν έκταση και ποιότητα».

5. Γιάννης Δάλλας, «Η ποιητική του Σολωμού και του Κάλβου και η

διαμόρφωση της εφτανησιακής κριτικής», στον τόμο

Η κριτική στη νεό-

τερη Ελλάδα

, Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής

Παιδείας, Ίδρυμα Σχολής Μωραΐτη, Αθήνα 1981, σσ. 7-53.

6. Το ίδιο, σσ. 8-10.

7. Το ίδιο, σ. 11.